بوئن، آیرا

بوئِن، آیرا (۱۸۹۸ـ۱۹۷۳م)(Bowen, Ira)

اخترفیزیک‌دان امریکایی. طیف سحابی‌های سیاره‌ای را بررسی کرد و نشان داد که خطوط سبز پررنگ در این طیف‌ها ناشی از اکسیژن و نیتروژن یونیده در شرایط حادی است که در زمین وجود ندارند. پیش‌تر، این خطوط را به عناصر فرضی کشف نشده نسبت می‌دادند. در ۱۹۲۷م، بوئن به‌صورت نتیجۀ فرعی کارش در زمینۀ طیف‌بینی فرابنفش، قوی‌ترین «خطوط نبولیوم» (← سحابی) را همچون نتیجۀ گذارهای ممنوع طیف اکسیژن تشخیص داد. هر خط طیفی زمانی پدید می‌آید که الکترون موجود در اتم از یک تراز انرژی به تراز دیگر انرژی گذر کند. به این ترتیب، با تجزیه و تحلیل طیفی ترازهایی از انرژی معین می‌کنند که الکترون‌ها بین آن‌ها جابه‌جا می‌شوند. خطوط قوی در جایی پدید می‌آیند که جابه‌جایی هنگام گذارهای مجاز به‌راحتی صورت می‌گیرد و خطوط ضعیف در جایی پدید می‌آیند که جابه‌جایی هنگام گذارهای ممنوع به‌‌سختی روی دهد. بوئن در سِنِکا فالز نیویورک زاده شد و در کالج اوبرلین اوهایو، و دانشگاه شیکاگو درس خواند. در ۱۹۲۱ به مؤسسه فنّاوری کالیفرنیا پیوست و در ۱۹۳۱م به مقام استادی رسید. از ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴م مدیر رصدخانه‌های مانت ویلسون و مانت پالومار، و مسئول تکمیل تلسکوپ بازتابی ۵۰۸سانتی‌متری و طراح لوازم نوری جانبی آن بود. بعد از بازنشستگی در ۱۹۶۴، به کار در زمینۀ مسائل مربوط به طراحی وسایل نوری ادامه داد و مشاور طرح بسیاری از تلسکوپ‌های بزرگی بود که در دهۀ ۱۹۶۰م آغاز به‌کار کردند.

---