بدائیه

بَدائیه

(بداء در لغت به معنی ظاهرشدن و در اصطلاحِ کلام به معنی دگرگون‌شدنِ علم، اراده و امر) جماعتی از غُلات شیعه و طرفداران نظریۀ بداء. آنان بداء را در معنای نامعقول آن بر خداوند روا می‌دانند و می‌گویند خدا بعضی چیزها را اراده می‌کند و بعد پشیمان می‌شود و با باطل کردنِ آن، امری دیگر برقرار می‌کند. به عقیدۀ بدائیه از اموری که خدا اراده کرده و سپس پشیمان شده، خلافتِ خلفای ثلاثه است. از بدائیه در منابع معتبر ملل و نحل و فِرَق، به‌مثابۀ فرقه‌ای مستقل یا یکی از غلات شیعه، سخنی در میان نیست و گویا این عنوان از قرن ۸ق پدید آمد و به آثار متأخران راه یافت. کیسانیه در معنی منفی و نامعقول بداء (پشیمانی خداوند از ارادۀ خود و تغییر رأی) و امامیه در معنی مثبت و عقلانی آن (جایزدانستن بداء بر خداوند)، بدائی به‌شمار می‌روند.