قاسم هاشمی نژاد
| قاسم هاشمی‌نژاد | |
|---|---|
| زادروز |
آمل ۱۳۱۹ش |
| درگذشت | تهران 13 فروردین 1395ش |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | نویسنده و پژوهشگر |
| شغل و تخصص های دیگر | مترجم و روزنامه‌نگار |
| آثار | فیل در تاریکی (رمان پلیسی)؛ سیبی و دو آینه: در مقامات و مناقب عارفان فرهمند؛ در ورق صوفیان: سه مقاله در حوزه‌ی عرفان؛ خوابِ گران (ترجمه)؛ کارنامه اردشیر بابکان (ترجمه)؛ پری‌خوانی (شعر) |
| گروه مقاله | ادبیات فارسی |
قاسم هاشمی‌نژاد (آمل ۱۳۱۹- تهران 13 فروردین 1395ش)
نویسنده، پژوهشگر، مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی. به دلیل وابستگی‌اش به دراویش نعمت‌الهی و نوعی زندگی تجریدی و گوشه‌گیرانه، از جزئیات زندگی او چیز زیادی در دست نیست، جز این‌که کیفیت ممتاز ترجمه‌هایش نشان از اشراف او بر زبان انگلیسی و زبان پهلوی دارد. از اوائل شهریور 1347ش تا 12 دی 1349ش (در زمان سردبیری پرویز نقیبی) جز وقفه‌ای 8 ماهه که در مجله‌ی فردوسی قلم می‌زده، با مجله‌ی آیندگان به همکاری پرداخت و در سه زمینه‌ی گزارش، نقد کتاب و گفت‌وگو مطالب درجه یک و تاثیرگذاری از او منتشر شد. اولین مطلبش در سوم شهریور 1347ش و با عنوان "دیداری با اردشیر محصص" (گزارش) نشان از وسواسش در به کارگیری زبان و سبکی خاص داشت. او در این دوره‌ی کوتاه بر آثار ابراهیم گلستان، هوشنگ گلشیری، سیمین دانشور، شاهرخ مسکوب، ناصر تقوایی، زکریا هاشمی، امیرحسین آریان‌پور و چند نفر دیگر نقدهایی نوشت که به عنوان بهترین نقدهای ژورنالیستی فارسی شناخته شدند. همچنین او در این روزنامه گفت‌وگوهای مفصلی با کسانی چون ابوالحسن نجفی، محمد حقوقی، حسینقلی مستعان، رضا فرخ‌فال، هوشنگ گلشیری، ابراهیم گلستان و در نهایت با مجتبی مینوی انجام داده که در نوع خود بی‌نظیرند.
اولین رمانش را که به عنوان اولین و بهترین رمان پلیسی فارسی (فیل در تاریکی- انتشارات کتاب زمان) شناخته می‌شود در سال 1358ش منتشر کرد. هاشمی‌نژاد در این رمان با زبانی شاعرانه به ماجرایی تبه‌کارانه پرداخته است. تصحیح و شرح‌نویسی بر متون عرفانی از دیگر زمینه‌های فعالیت ادبی او بوده است. کتاب سیبی و دو آینه: در مقامات و مناقب عارفان فرهمند (مرکز، 1391ش) در چهار بخش به شرح زندگی، آثار و عقاید عارفانی چون حسین بن منصور حلاج، بایزید بسطامی، ابراهیم ادهم، رابعه عدویه، ابوسعید ابی‌الخیر و ابوبکر بلخی پرداخته است. تصحیح و تحشیه بر سفرنامه‌ی ناصرخسرو قبادیانی مروزی (زوار، 1369ش)، در ورق صوفیان: سه مقاله در حوزه‌ی عرفان (ساحت، 1384ش)، قصه‌های عرفانی: تعریف، تبیین، طبقه‌بندی (پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1388ش) و حکایت‌های عرفانی: ۲۰۱ گزیده‌ی روایی از دفتر معرفت‌پیشگان (حقیقت، 1389ش) دیگر آثار منتشرشده‌ی هاشمی‌نژاد در این زمینه است.
او علاوه بر نوشتن، ترجمه هم می‌کرد. ترجمه‌ی داستان جنایی و نوآر معروف ریموند چندلر، با عنوان خوابِ گران (کتاب ایران، 1382ش) که از ترجمه‌های مشهور اوست، بیانگر علاقه‌ی هاشمی‌نژاد به این ژانر داستانی و سینمایی است که پیش از این در رمان فیل در تاریکی به نمایش گذاشته بود. کارنامه اردشیر بابکان (مرکز، 1369ش) ترجمه‌ی طاقت‌فرسایی بوده که هاشمی‌نژاد برای انجامش ابتدا متن را یک‌بار به فارسی امروز ترجمه کرده سپس در درازمدت به زبان فارسی دری برگردانده است. از دیگر ترجمه‌های اوست: مولودی: نمایش منظوم (تی. اس. الیوت- مرکز، 1378ش) و کتاب ایوب (ترجمه از تورات: عهد عتیق- هرمس، 1386ش). هاشمی‌نژاد در ترجمه‌ی کتاب ایوب، همانند کارنامه‌ی اردشیر بابکان، از زبان فارسی دری کهن و همه‌ی قابلیت‌های ظریف زبانی آن استفاده کرده است.
از او علاوه بر فیل در تاریکی، رمان‌های خیرالنساء: یک سرگذشت (کتاب ایران، 1372ش)، فیلم‌نامه‌های راه و بی‌راه (1371ش - ساخته‌ی سیامک شایقی) و عشق‌نامه‌ی ملیک مطران (مرکز، 1377ش) و نیز مجموعه شعرهایی با عنوان‌های تک‌چهره در دو قاب (ناشرمولف- 1359ش)، گواهی عاشقی اگر بپذیرند (کتاب ایران، 1373ش) و پری‌خوانی (چاپخانه‌ی رشدیه، 1358ش) باقی مانده است. از هاشمی‌نژاد در شمار شاعران جریان موسوم به شعر دیگر نام برده‌اند. او به دلیل ابتلا به بیماری سرطان ریه درگذشت.
منابع