دایناسورماهی
دایْناسورْماهی (ichthyosaur)
(یا: خزنده‌ماهی) خزندگان آبزی بزرگی متعلق به دوران مزوزوئیک[۱]. مخصوصاً در دورۀ ژوراسیک[۲] فراوان بودند. این جانوران ظاهری شبیه ماهی داشتند. دو تا سه متر طول و باله‌های سینه‌ای[۳] بزرگی داشتند. پاهای این جانوران سازش بسیار یافته بود تا جانور از آن به‌منزله پارو استفاده کند. خزنده‌ماهی‌ها جانورانی گوشت خوار، با توانایی تنفس هوا، و ظاهراً زنده‌زا[۴] بودند. نوزاد قبل از تولد داخل بدن مادر نمو می‌یافت. اسکلت نوزاد این جانوران درون بدن یکی از افراد بزرگ در سنگواره‌ای کشف شده است. مهره‌ها در این جانوران کوتاه و از دو طرف عمیقاً مقعر بودند، که باعث انعطاف زیاد ستون مهره‌ها می‌شد. مهره‌های دمی به درون لب پایین، در دمِ دو بخشی و کوسه‌مانند این جانوران امتداد می‌یافت. جمجمه دارای پوزه‌ای بلند، و واجد تعداد زیادی دندان‌های مخروطی بود. سوراخ های بینی بسیار عقب، و چشم‌های جانور بزرگ و درون حلقه‌ای از صفحات سخت قرار داشت. خزنده‌ماهی‌های اوایل تریاس[۵] دارای دمی صاف و کوتاه‌تر، پاروهایی کمتر تخصص‌یافته، و پوزه‌ای کوتاه‌تر بودند و موجوداتی ابتدایی‌تر محسوب می‌شدند. در ۱۹۹۵، سنگواره‌ای متشکل از قسمت انتهایی بدن و دم این جانور در لایم رِیجیسِ[۶] انگلستان، کشف شد. این سنگواره، به‌صورتی نامعمول، بقایایی از بافت‌های نرم نفتی‌شده، شامل خطوط و حد و مرز بالۀ دمی داشت.