لینچ، دیوید
| دیوید لینچ David Lynch | |
|---|---|
| زادروز |
20 ژانویه 1946م |
| درگذشت | 15 ژانویه 2025م |
| ملیت | امریکایی |
| شغل و تخصص اصلی | کارگردان |
| سبک | سوررئال |
| آثار | بزرگراه گمشده (۱۹۹۶)؛ جاده مالهالند (۲۰۰۱)، مرد فیل‌نما (۱۹۸۰) |
| گروه مقاله | سینما |
| جوایز و افتخارات | نخل طلای کن (1990م) |
دیوید لینچ (20 ژانویه 1946 - 15 ژانویه 2025م) David Lynch
کارگردان امریکایی سینما. پس از تحصیل در مدرسۀ هنر، به سینما روی آورد و با ساخت فیلم‌هایی که ترکیبی از رؤیا، واقعیت و نابهنجاری بودند، سبک خاص خود را در دنیای سینما معرفی کرد. با فیلم هولناک و سوررئال کله‌پاک‌کنی[۱] (۱۹۷۶م) که نوعی جریان سیال ذهن[۲] است، به‌شهرت رسید و از آن زمان همین سبکِ سوررئال[۳] بر فیلم‌هایش حاکم بوده است، ازجمله در مخمل آبی[۴] (۱۹۸۷م) و مجموعۀ پرطرفدار تلویزیونی تویین پیکز[۵] (۱۹۹۰م). در ۱۹۹۹م فیلم داستان استریْت[۶] را براساس داستان واقعی آلوین استریت[۷] ساخت که در ۷۳سالگی سوار بر ماشین چمن‌زنی سراسر امریکا را زیر پا گذاشت. لینچ با این فیلم از سبک عجیب و سوررئال خود فاصله گرفت. لینچ که دل‌مشغولی نمایش ناجورهای اجتماع را دارد، فیلم مرد فیل‌نما[۸] (۱۹۸۰م) را دربارۀ مردی، جان مریک[۹]، ساخت که در دوران ویکتوریا همچون یک موجود عجیب‌الخلقه نمایشش دادند. از دیگر فیلم‌های اوست: تلماسه[۱۰] (1984م)، سنگدل[۱۱] (۱۹۹۰) ، بزرگراه گمشده[۱۲] (۱۹۹۶)، جادۀ مالهالند[۱۳] (۲۰۰۱)، و امپراتوری درون[۱۴]. لینچ به دلیل آسیب شدید ریوی در منزل دخترش درگذشت. در سال 1990م نخل طلای جشنوارۀ فیلم کن برای سنگدل به او تعلق گرفت و در سال‌های 2006 و 2019م به ترتیب شیر طلاییِ جشنواره فیلم ونیز برای یک عمر فعالیت هنری و جایزهٔ اسکار افتخاری به او اهدا شد.
لینچ از کارگردانان مورد علاقۀ منتقدان و فیلم‌دوستان بود. در سال ۲۰۰۳م در یک نظرسنجی که توسط روزنامه گاردین از منتقدان فیلم در سراسر دنیا انجام گرفت، دیوید لینچ به عنوان بزرگ‌ترین فیلمساز زندهٔ جهان برگزیده شد. صرف‌نظر از اقتباس ناموفق او از رمان تلماسه، سایر فیلم‌های او تبدیل به مهم‌ترین فیلم‌های کالت[۱۵] تاریخ سینما شده‌اند.
فیلم‌های لینچ پر از نمادهایی است که اغلب معانی چند لایه دارند و تفسیر آنها به عهدۀ بیننده گذاشته می‌شود. لینچ با استفاده از نورپردازی خاص، موسیقی متن وهم‌آور و جلوه‌های ویژه، فضایی پر از اضطراب و تنش ایجاد می‌کند. اغلب فیلم‌های این کارگردان صاحب سبک خطوط داستانی متعددی دارند و پایان‌های باز آنها مخاطب را به تفکر وادار می‌کند. او در این کار از شخصیت‌های پیچیده بهره می‌برد و در بسیاری مواقع کاراکترها اختلالات روانی دارند و به دنبال یافتن هویت خود هستند.