نمایش مبدأ برای اتیشا (۹۸۲ـ۱۰۵۴م)


اَتیشا (۹۸۲ـ۱۰۵۴م)(Atisha)<br>(نیز مشهور به اتیشا دیپامکارا سری‌جنیانا<ref>Atisha Dipamkara Srijñana</ref>) عالم<ref>scholar</ref> بودایی بنگالی. تعالیمش تأثیر شگرفی در جنبه‌های نظری و عملی بودایی‌گری تبتی<ref>Tibetan Buddhist</ref> داشت و نقش مهمی در اصلاح تقویم تبتی ایفا کرد. منابع دربارۀ اصل و نسب و زادبوم او اختلاف دارند؛ برخی زادگاهش را روستای ویکراماپورا<ref>Vikramapura</ref> در منطقۀ داکا<ref>Dhaka</ref>ی بنگال دانسته‌اند، و تحقیقات اخیر نیز به این نظر گرایش دارد که در خانواده‌ای اشرافی در منطقۀ [[داکا]]<nowiki/>ی [[بنگال]] متولد شده است. اتیشا پس از ازدواج صاحب نُه فرزند شد، اما سرانجام از امتیازات اشرافی خود دست شُست و خود را وقف آیین بودا کرد. نزد بسیاری از عالمان بودایی زمانه، مانند ناروپا<ref>Naropa</ref> و دارماپالا<ref>Dharmapala</ref>، درس خواند و به مدرسۀ رُهبانی ویکراماسیلا راه یافت. به سبب آگاهی فراوانش از تعالیم بودایی، پس از یک‌ دوره سرکوب مذهبی که گلانگ ـ دار ـ ما<ref>glang-dar-ma (Lang Darma)</ref>، شاه تبت، در آن کشور انجام داد برای احیای آیین بودا در تبت به آن‌جا دعوت شد، و از ۱۰۴۲م تا پایان زندگی‌اش به اصلاحات دینی<ref>religious reform</ref> در تبت پرداخت. پس از درگذشتش شورای بزرگی از بوداییان تبت مرگ وی را جزو وقایع مهم ثبت کرد و در بزرگداشت او کوشید. شهرت اتیشا بیشتر به‌سبب دانش و موضع خلل‌ناپذیرش در دفاع از اصلاحات بود. او برای پالایش سَنگهه<ref>sangha</ref> (جامعۀ راهبان<ref>monastic community</ref>) بر بی‌همسری و مراعات کامل فرایض دینی تأکید کرد و به تدریس نظام بودایی تَنترا<ref>Tantra</ref> پرداخت. اتیشا با همکاری رینچن بزانگ ـ پو<ref>Rinchen bzang-po</ref>، عالم بودایی تبتی، بسیاری از سوترا<ref>sutra</ref>ها (متون دینی بودایی) را به تبتی ترجمه کرد. نیز در این دوره کتابی به نام ''بُدهی‌پَتهاپرادیپا''<ref>''Bodhipathapradipa''</ref> (چراغ راه اشراق) نوشت که مجموعۀ رهنمودهایی برای اصلاحات بود. شاگرد بزرگ او بروم ـ ستون<ref>Brom-ston</ref> نام داشت و فرقۀ بکا ـ گدامس<ref>Bka-gdams</ref> را تأسیس کرد که نخستین فرقۀ بودایی تبتی بود. همچنین، آثار اتیشا تأثیر فراوانی در عالمان تبتی بعدی، به‌ویژه تسونگ ـ کها ـ پا<ref>Tsong-kha-pa</ref>، و مکتب گِلوگپا<ref>Gelugpa</ref> باقی نهاد.<br><!--11113300-->


----
[[رده:ادیان و فرقه های غیراسلام]]
[[رده:بودایی و هندی]]
<references />