نمایش مبدأ برای تجربه الاحرار و تسلیه الابرار

[[پرونده:2042163551.jpg|جایگزین=یکی از مجلدات کتاب|بندانگشتی|یکی از مجلدات کتاب]]
تجربةالاحرار و تسلیةالابرار

کتابی تاریخی و [[تذکره|تذکره‌]]<nowiki/>گونه از [[عبدالرزاق دنبلی|عبدالرزاق دُنبلی]]، متخلص به مفتون، به فارسی. سال پایان تحریر کتاب، 1228ق است. دنبلی‌ در مدت‌ اقامتش در شیراز که گروگان [[کریم خان زند|کریم‌خان زند]] بود، این کتاب را تحت عنوان ''حدائق‌الجنان'' در سرگذشت‌ خود و شرح‌ حال‌ علما و فضلای‌ معاصر و داستان‌هایی‌ از زندگی‌ کریم‌‌خان‌ نوشت‌ که‌ بعدها آن‌ را به‌ نام‌ ''تجربة‌‌الاحرار و تسلیة‌الابرار'' تغییر داد. به نظر [[محمدتقی بهار (مشهد ۱۲۶۵ـ تهران ۱۳۳۰ش)|محمدتقی بهار]] در کتاب ''[[سبک شناسی (کتاب)|سبک‌شناسی]]'': «این کتاب یکی از شاهکارهای قرن دوازدهم هجری است و به شیوۀ بین [[تاریخ وصاف|وصّاف]] و [[گلستان]] تحریر یافته و تمام مزایای فنی گذشته را در بر دارد و می‌توان آن را از جملۀ آثاری دانست که مربوط به رستاخیز ادب و بازگشت به سبک قدیم است.» از این نظر جز اهمیت تاریخی، تجربةالاحرار و تسلیةالابرار از حیث ادبی نیز اثری قابل ارزش‌گذاری و اهمیت است. این اثر، طی سال‌های 1349 و 1350ش به تصحیح و تحشیۀ حسن قاضی طباطبائی و در دان‍ش‍ک‍دۀ ادب‍ی‍ات‌ و ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ ت‍ب‍ری‍ز، م‍وس‍س‍ۀ ت‍اری‍خ‌ و ف‍ره‍ن‍گ‌ ای‍ران‌، در دو جلد (بخش) چاپ شده و اکنون جز در مخازن کتابخانۀ [[دانشگاه تبریز]] نایاب است.

کتاب از نظر کلی (بدون بخش‌بندی خاصی) مشتمل بر سه قسمت است: 1. در ذکر حسب و نسب [[دنبلی|دنابله]] و شرح احوال 20 تن از علما و معاریف معاصر دنبلی که به صورت مستقیم یا با واسطه از آنان علم و ادب آموخته. 2. در ذکر اخبار و اشعار 16 نفر از شعرای دورۀ [[زندیه]]. 3. در شرح حال مولف و مراسلات و اشعار وی و شمه‌ای از تاریخ و حوادث دورۀ کریم‌خان زند و ابتدای قاجار.  



'''محتویات کتاب''' 

اب‍ت‍دای کتاب، پ‍س از خ‍طب‍ه، ش‍م‍ه‌ای از ح‍ال ن‍وی‍س‍ن‍دۀ ک‍ت‍اب اس‍ت و سپس ذکر اخبار و احوال عده‌ای از علما و زندگی و اشعار برخی شاعران آن دوره که اسامی برخی از آن‌ها بدین ترتیب است: اس‍م‍اع‍ی‍ل‌خ‍ان ق‍ش‍ق‍ائ‍ی‌، م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دص‍دق م‍ن‍ش‍ی م‍وس‍وی اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، م‍ی‍رزا ع‍ن‍ای‍ت‌ال‍له اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، [[محمدباقر بهبهانی|م‍ولان‍ا م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر ب‍ه‍ب‍ه‍ان‍ی‌]]، ش‍ی‍خ م‍ه‍دی‌، [[بحرانی، یوسف بن احمد (بحرین ۱۱۰۷ـ کربلا ۱۱۸۶ق)|ض‍ی‍اءال‍دی‍ن ی‍وس‍ف ب‍ح‍ران‍ی‌]]، [[بروجردی|س‍ی‍دم‍ه‍دی ب‍روج‍ردی‌]]، م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی ش‍ه‍رس‍ت‍ان‍ی‌، [[خواجویی، اسماعیل ( ـ اصفهان ۱۱۷۳ق)|اس‍م‍اع‍ی‍ل خ‍واج‍وئ‍ی‌]]، م‍ح‍م‍د ب‍ن م‍ولان‍ا م‍ح‍م‍درف‍ی‍ع اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی‌ ب‍ن م‍ی‍رزا م‍ظف‍ر اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دن‍ص‍ی‍ر طب‍ی‍ب اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، [[مدرس اصفهانی، ابوالقاسم بن محمد ( ـ ۱۲۰۳ق)|م‍ی‍رزا اب‍وال‍ق‍اس‍م م‍درس‌]]، ش‍ی‍خ م‍ح‍م‍د ب‍ح‍ران‍ی‌، م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی م‍ش‍ه‍دی‌، م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دج‍ع‍ف‍ر ی‍زدی م‍ت‍خ‍ل‍ص ب‍ه اس‍ی‍ر، م‍ولان‍ا س‍ی‍د ح‍س‍ی‍ن‌، م‍ولان‍ا م‍ه‍دی ه‍رن‍دی‌، [[نراقی، ملامحمد مهدی (۱۱۲۸ـ کاشان ۱۲۱۱/۱۲۰۹ق)|م‍ولان‍ا م‍ه‍دی ن‍راق‍ی‌]]، م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍دت‍ق‍ی ت‍ب‍ری‍زی ع‍ب‍دال‍وه‍اب‍ی‌، آخ‍ون‍د م‍لارض‍ا ت‍ب‍ری‍زی‌، م‍ی‍رزا رف‍ی‍ع‌ ب‍ن م‍ی‍رزا م‍ح‍م‍د ش‍ف‍ی‍ع ت‍ب‍ری‍زی‌، [[مشتاق اصفهانی،میرسیدعلی (اصفهان ۱۱۰۱ـ۱۱۷۱ق)|م‍ش‍ت‍اق اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌]]، [[آذر بیگدلی، لطف علی (اصفهان ۱۱۳۴ـ قم ۱۱۹۵ق)|آذر ب‍ی‍گ‍دل‍ی]]، [[هاتف اصفهانی، احمد ( ـ۱۱۹۸ق)|س‍ی‍د اح‍م‍د ه‍ات‍ف اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌]]، دروی‍ش ع‍ب‍دال‍م‍ج‍ی‍د و ح‍اج م‍ه‍دی‌خان س‍م‍ن‍ان‍ی‌. از اواس‍ط ک‍ت‍اب ت‍اری‍خ اواخ‍ر دورۀ [[نادرشاه افشار|ن‍ادری]] و ک‍ش‍م‍ک‍ش‌ه‍ای دوران اول [[قاجاریه، سلسله|ق‍اج‍ار]] و س‍ل‍طن‍ت [[فتحعلی شاه قاجار (۱۱۸۵ـ اصفهان ۱۲۵۰ق)|ف‍ت‍ح‍ل‍ی ش‍اه]] م‍ی‌آی‍د و س‍پ‍س از ص‍ن‍ای‍ع ش‍ع‍ری و آداب دب‍ی‍ری م‍طال‍ب‍ی ذک‍ر م‍ی‌ش‍ود و ب‍ع‍د مولف پ‍اره‌ای از داس‍ت‍ان‌ه‍ای زم‍ان خ‍ود را م‍ی‌آورد. 
----


*سبک‌شناسی، محمدتقی بهار؛ توس: 1385
*[https://ketabnak.com/book/94819/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-1 https://ketabnak.com]

[[رده:تاریخ ایران]]
[[رده:مورخان و کتابهای تاریخ]]