نمایش مبدأ برای نیوتون، آیزاک (۱۶۴۲ـ۱۷۲۷)


نیوتون، آیزاک (۱۶۴۲ـ۱۷۲۷)(Newton, Isaac)<br/> [[File:39249600.jpg|thumb|نيوتون، آيزاک]] {{جعبه زندگینامه
|عنوان =آیزاک نیوتون
|نام =Isaac Newton
|نام دیگر=
|نام اصلی=
|نام مستعار=
|لقب=لقب سر در ۱۷۰۵ 
|زادروز=وولستورپ مانور، واقع در لینکلن شر۱۶۴۲م
|تاریخ مرگ=۱۷۲۷م
|دوره زندگی=
|ملیت=انگلیسی
|محل زندگی=
|تحصیلات و محل تحصیل=دانشگاه کیمبریج
| شغل و تخصص اصلی =فیزیک دان 
|شغل و تخصص های دیگر=ریاضی دان
|سبک =
|مکتب =
|سمت =سرپرست و رییس ضرابخانه سلطنتی
|جوایز و افتخارات =
|آثار = اصول ریاضی فلسفه طبیعی (۱۶۸۷)؛ درباره حرکت مداری اجسام (۱۶۸۴)؛ اپتیک (۱۷۰۴)
|خویشاوندان سرشناس =
|گروه مقاله =ریاضیات
|دوره =
|فعالیت های مهم =
|رشته =
|پست تخصصی =
|باشگاه =
}}فیزیک‌دان و ریاضی‌دان انگلیسی. اصول فیزیک را به‌منزلۀ رشته‌ای از علم جدید بنیاد ‌گذاشت. از ۱۶۶۵ تا ۱۶۶۶، قضیۀ دوجمله‌ای<ref>binomial theorem

</ref>، حساب دیفرانسیل و انتگرال<ref> differential and integral calculus</ref>، و این واقعیت را کشف کرد ‌که نور سفید متشکل از رنگ‌های متعدد است. سه قانون اصلي حرکت (← [[نیوتون،_قانون_های_حرکت|نیوتون، قانون‌های&nbsp;حرکت]]) و قانون عمومی گرانش<ref> universal law of gravitation </ref> را به‌‌دست‌ آورد و در ۱۶۸۷، اثر بزرگش، با عنوان ''اصول ریاضی فلسفۀ طبیعی''<ref>''Philosophiae Naturalis Principia Mathematica'' </ref> را تنظیم کرد که معمولاً ''پرینکیپیا''<ref>''Principia'' </ref> (یا ''اصول'') نامیده می‌شود در ۱۷۰۵، لقب سِر گرفت. بزرگ‌ترین دستاورد نیوتون آن بود که نشان داد اصول علمی، کاربرد عالمگیر دارند. او ضمن تشریح مفاهیم جرم<ref>''mass''</ref>، وزن<ref> weight </ref>، نیرو<ref>force</ref>، لَختی<ref> inertia</ref>، و شتاب<ref> acceleration</ref>، این مفاهیم را به‌‌روشنی معرفی کرد. در ۱۶۷۹، حرکت ماه را براساس نظریۀ گرانش خود محاسبه کرد و پی‌برد که این نظریه می‌تواند قوانین حرکت سیارات را توضیح دهد. پیش از آن، اخترشناسی آلمانی، یوهان کپلر<ref> Johannes Kepler</ref>، از طریق رصدهای سیاره‌ای چنین قوانینی را به‌دست آورده بود. نیوتون در وولستورپ مانور<ref> Woolsthorpe Manor </ref>، واقع در لینکلن‌شر<ref>Lincolnshire </ref>، زاده شد و در دانشگاه کیمبریج درس خواند. در ۲۶سالگی استاد آن‌جا شد. در‌برابر حملات جیمز دوم به دفاع از آزادی دانشگاه‌ها برخاست، و از ۱۶۸۹ تا ۱۷۰۲ به‌عنوان یکی از اعضای حزب اصلاح‌طلب ویگ<ref>Whig </ref> به نمایندگی پارلمان درآمد. در ۱۶۹۶، سرپرست ضرابخانۀ سلطنتی<ref>Royal Mint </ref> و در ۱۶۹۹، رئیس آن‌جا شد و در این مقام، عملیات ضرب سکه‌ها را اصلاح کرد. در ۳۰ سال آخر عمرش به مطالعۀ الهیات<ref>theology </ref> و گاه‌شماری<ref>chronology </ref>، و آزمایش‌های کیمیاگر<ref>alchemy </ref>ی پرداخت. نیوتون و ریاضی‌دان آلمانی، گوتفرید لایب‌نیتس<ref>Gottfried Leibniz </ref>، مستقل از یکدیگر در زمینۀ حساب دیفرانسیل به تحقیق پرداختند و هر دو نیز به پیشرفت‌های درخور توجهی دست یافتند، ولی نیوتون مدعی بود که یگانه مبتکر این حساب است. هنگامی‌که لایب‌نیتس برای حل منصفانۀ موضوع به انجمن سلطنتی<ref>Royal Society</ref> متوسل شد، نیوتون کمیته‌ای از هوادارنش را مأمور داوری کرد و حتی جواب این کمیته را هم خود نوشت. نتیجه آن شد که ریاضیات انگلستان سال‌ها از پیشرفت بازماند، زیرا چیزی که در عمل به‌‌کار برده می‌شد، اصلاحات و نمادهای لایب‌نیتس بود. بین نیوتون و دانشمند انگلیسی، رابرت‌ هوک<ref> Robert Hooke </ref>، نیز نزاع مشابهی درگرفت. هوک مدعی بود قانون عکس مجذور گرانش<ref>inverse square law of gravitation</ref> را پیش از نیوتون کشف کرده است. نیوتون، پژوهش در پدیدۀ گرانش را در ۱۶۶۵ آغاز کرد. بنابر داستانی که نقل می‌شود، الهام‌بخش او سقوط سیبی از درخت بود. فعالیت‌های او زمینه‌های بسیار متنوعی مانند جبر<ref> algebra </ref> و نظریۀ اعداد<ref>number theory </ref>، هندسۀ تحلیلی<ref>analytical geometry</ref> و هندسۀ کلاسیک<ref> classical geometry </ref>، روش‌های محاسباتی<ref>computation </ref>، تقریب‌زنی<ref>approximation</ref>، و حتی احتمالات<ref> probability</ref> را دربر‌می‌گرفت. آزمایش‌هایی که با نور و منشور صورت داد، او را به استفاده از تلسکوپ بازتابی (انعکاسی)<ref> reflecting telescope </ref> رهنمون شدند. همچنین، پدیده‌های اپتیکی دیگری، ازجمله آثار تداخل در لایه‌های نازک، را بررسی کرد. یکی از این پدیده‌ها حلقه‌های نیوتون<ref>Newton’s rings </ref> است که با ‌نام خودش شناخته می‌شود. در ۱۶۸۴، ''دربارۀ حرکت مداری اجسام''<ref>''De Motu Corporum in Gyrum'' </ref> را نوشت. کتاب ''اصول'' با کمک مالی دوستش، ادموند هالی<ref>''Edmond Halley''</ref>، به‌چاپ رسید و در ۱۷۰۴، خلاصۀ همۀ آثارش در زمینۀ نور را در کتابی با عنوان ''اُپتیک''<ref>''Opticks''</ref> به‌چاپ رساند.

&nbsp;

----

[[Category:ریاضیات]] [[Category:(ریاضیات)اشخاص و آثار]] [[Category:فیزیک و مکانیک]] [[Category:(فیزیک و مکانیک)اشخاص و آثار]]