موزائیک: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:


موزائیک (mosaic)
موزائیک (mosaic)
[[پرونده:38485000-8.jpg|بندانگشتی|موزائیک «چوپان خوب» در مقبره گالا پلاسیدیا]]
طرح یا تصویری، معمولاً برای کف یا دیوار، که با کارگذاشتن قطعه‌های کوچک (مهره‌موزائیک<ref>tesserae</ref>)، از مرمر، شیشه، یا مواد دیگر، در بستر سیمانی ایجاد می‌شود. یونانیان باستان نخستین قومی بودند که موزائیک را در ابعاد بزرگ ساختند (از‌جمله در کاخ سلطنتی مقدونی<ref>Macedonian </ref> در [[پلا|پِلا]]<ref>Pella </ref>). رومیان از آن در حمام‌ها و خانه‌های ییلاقی خود استفاده می‌کردند (یک نمونۀ مشهور آن در ویلای هادریانوس<ref>Hadrian’s Villa</ref> در [[تیوولی]]<ref>Tivoli </ref> است). موزائیک‌کاری در اوایل دورۀ بیزانس<ref>Byzantine </ref> به‌اوج تکامل خود رسید (همچون موزائیک‌های کلیسای سان ویتاله<ref>San Vitale </ref> در [[راونا، شهر|راونا]]<ref>Ravenna </ref>).


[[File:38485000-1.jpg|thumb|موزائيک ورودي نگارخانه لندن]][[File:38485000-2.jpg|thumb|موزائيک ورودي نگارخانه لندن]][[File:38485000.jpg|thumb|موزائيک ورودي نگارخانه لندن]]
'''کهن‌ترین شکل‌ها.''' موزائیک را در [[بین النهرین|بین‌النهرین]]<ref>Mesopotamia </ref> و مصر باستان، برای تزیین، در مقیاس کوچک به‌کار می‌بردند؛ جواهرات و اشیای قابل حملی همچون ''درفش اور''<ref>''Standard of Ur''</ref> (موزۀ بریتانیا<ref>British Museum </ref>) از آن جمله‌اند.


طرح یا تصویری، معمولاً برای کف یا دیوار، که با کارگذاشتن قطعه‌های کوچک (مهره‌موزائیک<ref>tesserae</ref>)، از مرمر، شیشه، یا مواد دیگر، در بستر سیمانی ایجاد می‌شود. یونانیان باستان نخستین قومی بودند که موزائیک را در ابعاد بزرگ ساختند (از‌جمله در کاخ سلطنتی مقدونی<ref>Macedonian </ref> در پِلا<ref>Pella </ref>). رومیان از آن در حمام‌ها و خانه‌های ییلاقی خود استفاده می‌کردند (یک نمونۀ مشهور آن در ویلای هادریانوس<ref>Hadrian’s Villa</ref> در تیوولی<ref>Tivoli </ref> است). موزائیک‌کاری در اوایل دورۀ بیزانس<ref>Byzantine </ref> به‌اوج تکامل خود رسید (همچون موزائیک‌های کلیسای سان ویتاله<ref>San Vitale </ref> در راونا<ref>Ravenna </ref>).
'''رومی.''' استفاده از موزائیک در پیاده‌روها، که از قرار معلوم برگرفته از یونان باستان بود، نزد رومیان به‌اوج شکوفایی رسید. موزائیک‌های رومی از طرح‌های هندسی<ref>formal </ref>، تا تصویرهای دقیق را دربر‌می‌گیرند. کبوترهای پلینی<ref>Pliny </ref> در ویلای هادریانوس که از نهایت ظرافت در رنگ‌آمیزی برخوردارند، و موزائیک نبرد اِسکَندَر مقدونی و داریوش<ref>Darius </ref> که در [[پومپئی]]<ref>Pompeii </ref> از نقاشی فیلوکسنوس<ref>Philoxenos </ref> نسخه‌برداری شده است، از نمونه‌های مشهور موزائیک‌کاری رومی‌اند.


'''کهن‌ترین شکل‌ها.''' موزائیک را در بین‌النهرین<ref>Mesopotamia </ref> و مصر باستان، برای تزیین، در مقیاس کوچک به‌کار می‌بردند؛ جواهرات و اشیای قابل حملی همچون ''درفش اور''<ref>''Standard of Ur''</ref> (موزۀ بریتانیا<ref>British Museum </ref>) از آن جمله‌اند.
'''بیزانسی.''' در دورۀ بیزانس، موزائیک‌هایی از قطعات شیشۀ رنگی یا [[زراندودکاری|زراندود]]<ref>gilded </ref>، به‌نحو خیره‌کننده‌ای در تزیین دیوارهای وسیع استفاده می‌شد. در این موزائیک‌ها، درخشش روکش<ref>leaf </ref> طلا، سنجیدگی ناهمواری‌های سطوح، و هم‌نشینی رنگ‌های گوناگون، با سادگی در فرم درآمیخته‌اند. موزائیک تا پیدایش [[فرسک]]<ref>fresco </ref> در [[ایتالیا]] نوعِ مسلط نقاشی دیواری باقی ‌ماند. در [[رم، شهر|رم]]، قدیم‌ترین موزائیک‌های مسیحی، در کلیساهای سانتا کُستانتسا<ref>Sta Costanza </ref> (قرن ۴م) و سانتا ماریا مادجوره<ref>Sta Maria Maggiore </ref> (قرن‌های ۴ و ۵م)، نخستین نمونه‌های باشکوهِ تصاویر دینی‌اند. در موزائیک‌های معروف کلیسای سان ویتاله در راونا، امپراتور یوستی‌نیانوس<ref>Emperor Justinian </ref> و همسرش تئودورا<ref>Empress Theodora </ref> و ملازمانشان تصویر شده‌اند. سانت آپولیناره نوئوو<ref>Sant’ Apollinare Nuovo </ref>، و مقبرۀ گالّا پلاکیدیا<ref>Galla Placidia </ref>، از دیگر شاهکارهای هنر موزائیک‌کاری در راوناست. در نزدیکی ونیز، در کلیسای جامع تورچلّو<ref>Torcello </ref>، موزائیک‌هایی از قرن ۱۲م برجا مانده است. از نمونه‌های برجستۀ دیگر، موزائیک‌های کلیسای جامع سانتا سوفیا<ref>Sta Sophia </ref> ([[ایاصوفیه]]<ref>Hagia Sophia </ref> کنونی) در [[استانبول]] ([[قسطنطنیه]]) از قرن ۶م، و کلیسای (اکنون مسجد) قریۀ جامع<ref>Kariye Camii </ref> از قرن ۱۳م، درخور ذکرند. در یونان موزائیک‌های کلیسای دِمِتریوس<ref>Demetrios </ref> در سالونیک<ref>Salonika </ref> از قرن ۷م، کلیسای دافنی<ref>Daphni </ref> (بین آتن و اِلِئوسیس<ref>Eleusis </ref>) از قرن ۱۱م، و نزدیک آتن در خوسیاس لوکاس<ref>Hosias Lukas </ref> از قرن ۱۱م، نمونه‌هایی گزیده‌اند. در کیِف<ref>Kiev </ref> (پایتخت [[اوکراین]]) نیز موزائیک‌های زیبایی از قرن ۱۱م باقی مانده است. هنرمندان بیزانس در بسیاری از نقاط جهان، از [[یونان]] و ایتالیا، تا [[پالرمو، شهر|پالرمو]]<ref>Palermo </ref> و [[مونرآله]]<ref>Monreale </ref> (هر دو در سیسیل، که شاهد رونق بسیارِ نقاشی موزائیکی در قرن ۱۲م بودند)، [[کلن]]<ref>Cologne </ref>، [[قرطبه]]<ref>Cordoba </ref>، بیت‌المقدس (اورشلیم)، و دمشق نیز هنر آفریدند.


'''رومی.''' استفاده از موزائیک در پیاده‌روها، که از قرار معلوم برگرفته از یونان باستان بود، نزد رومیان به‌اوج شکوفایی رسید. موزائیک‌های رومی از طرح‌های هندسی<ref>formal </ref>، تا تصویرهای دقیق را دربر‌می‌گیرند. کبوترهای پلینی<ref>Pliny </ref> در ویلای هادریانوس که از نهایت ظرافت در رنگ‌آمیزی برخوردارند، و موزائیک نبرد اِسکَندَر مقدونی و داریوش<ref>Darius </ref> که در پومپئی<ref>Pompeii </ref> از نقاشی فیلوکسنوس<ref>Philoxenos </ref> نسخه‌برداری شده است، از نمونه‌های مشهور موزائیک‌کاری رومی‌اند.
'''موزائیک‌های جدیدتر.''' هنر موزائیک در دوران معاصر فقط در [[ونیز]] دوام آورد. در این شهر آمیزه‌ای از سنّتِ بیزانسی و تحولات جدیدتر، در قالب آثار زنجیرای، از قرن ۱۲ تا قرن ۱۸م، در [[سان مارکو، کلیسای|کلیسای جامع سان مارکو]]<ref>St Mark’s Cathedral </ref>، و طرح‌های جدیدی از [[تیسین]]<ref>Titian </ref> و [[تیه پولو، جووانی باتیستا (۱۶۹۶ـ۱۷۷۰)|تیه‌پولو]]<ref>Tiepolo </ref>، تجلّی یافته‌اند. تلاش‌های جدیدتر برای احیای موزائیک‌های تصویری چندان موفقیت‌آمیز نبوده‌اند. در [[انگلستان]] در قرن ۱۹م، جنبش هنرها و صنایع دستی<ref>Arts and Crafts Movement </ref>، و احیای گوتیک<ref>Gothic Revival </ref>، خلق شماری موزائیک‌کاری کوچک‌اندازه در کلیساها را در پی داشت. آثار ائِینار فورسِت<ref>Einar Forseth </ref>، هنرمند سوئدی، برای ساختمان شهرداری<ref>City Hall </ref> [[استکهلم، شهر|استکهلم]]؛ و آثار بوریس آنرِپ<ref>Boris Anrep </ref>، هنرمند انگلیسی، برای [[وستمینستر، کلیسای|کلیسای جامع وست‌مینستر]]<ref>Westminster Cathedral </ref> در [[لندن (انگلستان)|لندن]]، و نیز کف سرسرای ورودی [[نگارخانه ملی لندن|نگارخانۀ ملی لندن]]<ref>National Gallery, London</ref> ازجمله موزاییک‌های تصویری قرن بیستم‌اند.
 
'''بیزانسی.''' در دورۀ بیزانس، موزائیک‌هایی از قطعات شیشۀ رنگی یا زراندود<ref>gilded </ref>، به‌نحو خیره‌کننده‌ای در تزیین دیوارهای وسیع استفاده می‌شد. در این موزائیک‌ها، درخشش روکش<ref>leaf </ref> طلا، سنجیدگی ناهمواری‌های سطوح، و هم‌نشینی رنگ‌های گوناگون، با سادگی در فرم درآمیخته‌اند. موزائیک تا پیدایش فرسک<ref>fresco </ref> در ایتالیا نوعِ مسلط نقاشی دیواری باقی ‌ماند. در رم، قدیم‌ترین موزائیک‌های مسیحی، در کلیساهای سانتا کُستانتسا<ref>Sta Costanza </ref> (قرن ۴م) و سانتا ماریا مادجوره<ref>Sta Maria Maggiore </ref> (قرن‌های ۴ و ۵م)، نخستین نمونه‌های باشکوهِ تصاویر دینی‌اند. در موزائیک‌های معروف کلیسای سان ویتاله در راونا، امپراتور یوستی‌نیانوس<ref>Emperor Justinian </ref> و همسرش تئودورا<ref>Empress Theodora </ref> و ملازمانشان تصویر شده‌اند. سانت آپولیناره نوئوو<ref>Sant’ Apollinare Nuovo </ref>، و مقبرۀ گالّا پلاکیدیا<ref>Galla Placidia </ref>، از دیگر شاهکارهای هنر موزائیک‌کاری در راوناست. در نزدیکی ونیز، در کلیسای جامع تورچلّو<ref>Torcello </ref>، موزائیک‌هایی از قرن ۱۲م برجا مانده است. از نمونه‌های برجستۀ دیگر، موزائیک‌های کلیسای جامع سانتا سوفیا<ref>Sta Sophia </ref> (ایا صوفیه<ref>Hagia Sophia </ref> کنونی) در استانبول (قسطنطنیه) از قرن ۶م، و کلیسای (اکنون مسجد) قریۀ جامع<ref>Kariye Camii </ref> از قرن ۱۳م، درخور ذکرند. در یونان موزائیک‌های کلیسای دِمِتریوس<ref>Demetrios </ref> در سالونیک<ref>Salonika </ref> از قرن ۷م، کلیسای دافنی<ref>Daphni </ref> (بین آتن و اِلِئوسیس<ref>Eleusis </ref>) از قرن ۱۱م، و نزدیک آتن در خوسیاس لوکاس<ref>Hosias Lukas </ref> از قرن ۱۱م، نمونه‌هایی گزیده‌اند. در کیِف<ref>Kiev </ref> (پایتخت اوکراین) نیز موزائیک‌های زیبایی از قرن ۱۱م باقی مانده است. هنرمندان بیزانس در بسیاری از نقاط جهان، از یونان و ایتالیا، تا پالرمو<ref>Palermo </ref> و مونرآله<ref>Monreale </ref> (هر دو در سیسیل، که شاهد رونق بسیارِ نقاشی موزائیکی در قرن ۱۲م بودند)، کلن<ref>Cologne </ref>، قرطبه<ref>Cordoba </ref>، بیت‌المقدس (اورشلیم)، و دمشق نیز هنر آفریدند.
 
'''موزائیک‌های جدیدتر.''' هنر موزائیک در دوران معاصر فقط در ونیز دوام آورد. در این شهر آمیزه‌ای از سنّتِ بیزانسی و تحولات جدیدتر، در قالب آثار زنجیرای، از قرن ۱۲م تا قرن ۱۸، در کلیسای جامع سان مارکو<ref>St Mark’s Cathedral </ref>، و طرح‌های جدیدی از تیسین<ref>Titian </ref> و تیه‌پولو<ref>Tiepolo </ref>، تجلّی یافته‌اند. تلاش‌های جدیدتر برای احیای موزائیک‌های تصویری چندان موفقیت‌آمیز نبوده‌اند. در انگلستان در قرن ۱۹م، جنبش هنرها و صنایع دستی<ref>Arts and Crafts Movement </ref>، و احیای گوتیک<ref>Gothic Revival </ref>، خلق شماری موزائیک‌کاری کوچک‌اندازه در کلیساها را در پی داشت. آثار ائِینار فورسِت<ref>Einar Forseth </ref>، هنرمند سوئدی، برای ساختمان شهرداری<ref>City Hall </ref> استکهلم؛ و آثار بوریس آنرِپ<ref>Boris Anrep </ref>، هنرمند انگلیسی، برای کلیسای جامع وست‌مینستر<ref>Westminster Cathedral </ref> در لندن، و نیز کف سرسرای ورودی نگارخانۀ ملی لندن<ref>National Gallery, London</ref> ازجمله موزاییک‌های تصویری قرن بیستم‌اند.


&nbsp;
&nbsp;

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۰۰

موزائیک (mosaic)

موزائیک «چوپان خوب» در مقبره گالا پلاسیدیا

طرح یا تصویری، معمولاً برای کف یا دیوار، که با کارگذاشتن قطعه‌های کوچک (مهره‌موزائیک[۱])، از مرمر، شیشه، یا مواد دیگر، در بستر سیمانی ایجاد می‌شود. یونانیان باستان نخستین قومی بودند که موزائیک را در ابعاد بزرگ ساختند (از‌جمله در کاخ سلطنتی مقدونی[۲] در پِلا[۳]). رومیان از آن در حمام‌ها و خانه‌های ییلاقی خود استفاده می‌کردند (یک نمونۀ مشهور آن در ویلای هادریانوس[۴] در تیوولی[۵] است). موزائیک‌کاری در اوایل دورۀ بیزانس[۶] به‌اوج تکامل خود رسید (همچون موزائیک‌های کلیسای سان ویتاله[۷] در راونا[۸]).

کهن‌ترین شکل‌ها. موزائیک را در بین‌النهرین[۹] و مصر باستان، برای تزیین، در مقیاس کوچک به‌کار می‌بردند؛ جواهرات و اشیای قابل حملی همچون درفش اور[۱۰] (موزۀ بریتانیا[۱۱]) از آن جمله‌اند.

رومی. استفاده از موزائیک در پیاده‌روها، که از قرار معلوم برگرفته از یونان باستان بود، نزد رومیان به‌اوج شکوفایی رسید. موزائیک‌های رومی از طرح‌های هندسی[۱۲]، تا تصویرهای دقیق را دربر‌می‌گیرند. کبوترهای پلینی[۱۳] در ویلای هادریانوس که از نهایت ظرافت در رنگ‌آمیزی برخوردارند، و موزائیک نبرد اِسکَندَر مقدونی و داریوش[۱۴] که در پومپئی[۱۵] از نقاشی فیلوکسنوس[۱۶] نسخه‌برداری شده است، از نمونه‌های مشهور موزائیک‌کاری رومی‌اند.

بیزانسی. در دورۀ بیزانس، موزائیک‌هایی از قطعات شیشۀ رنگی یا زراندود[۱۷]، به‌نحو خیره‌کننده‌ای در تزیین دیوارهای وسیع استفاده می‌شد. در این موزائیک‌ها، درخشش روکش[۱۸] طلا، سنجیدگی ناهمواری‌های سطوح، و هم‌نشینی رنگ‌های گوناگون، با سادگی در فرم درآمیخته‌اند. موزائیک تا پیدایش فرسک[۱۹] در ایتالیا نوعِ مسلط نقاشی دیواری باقی ‌ماند. در رم، قدیم‌ترین موزائیک‌های مسیحی، در کلیساهای سانتا کُستانتسا[۲۰] (قرن ۴م) و سانتا ماریا مادجوره[۲۱] (قرن‌های ۴ و ۵م)، نخستین نمونه‌های باشکوهِ تصاویر دینی‌اند. در موزائیک‌های معروف کلیسای سان ویتاله در راونا، امپراتور یوستی‌نیانوس[۲۲] و همسرش تئودورا[۲۳] و ملازمانشان تصویر شده‌اند. سانت آپولیناره نوئوو[۲۴]، و مقبرۀ گالّا پلاکیدیا[۲۵]، از دیگر شاهکارهای هنر موزائیک‌کاری در راوناست. در نزدیکی ونیز، در کلیسای جامع تورچلّو[۲۶]، موزائیک‌هایی از قرن ۱۲م برجا مانده است. از نمونه‌های برجستۀ دیگر، موزائیک‌های کلیسای جامع سانتا سوفیا[۲۷] (ایاصوفیه[۲۸] کنونی) در استانبول (قسطنطنیه) از قرن ۶م، و کلیسای (اکنون مسجد) قریۀ جامع[۲۹] از قرن ۱۳م، درخور ذکرند. در یونان موزائیک‌های کلیسای دِمِتریوس[۳۰] در سالونیک[۳۱] از قرن ۷م، کلیسای دافنی[۳۲] (بین آتن و اِلِئوسیس[۳۳]) از قرن ۱۱م، و نزدیک آتن در خوسیاس لوکاس[۳۴] از قرن ۱۱م، نمونه‌هایی گزیده‌اند. در کیِف[۳۵] (پایتخت اوکراین) نیز موزائیک‌های زیبایی از قرن ۱۱م باقی مانده است. هنرمندان بیزانس در بسیاری از نقاط جهان، از یونان و ایتالیا، تا پالرمو[۳۶] و مونرآله[۳۷] (هر دو در سیسیل، که شاهد رونق بسیارِ نقاشی موزائیکی در قرن ۱۲م بودند)، کلن[۳۸]، قرطبه[۳۹]، بیت‌المقدس (اورشلیم)، و دمشق نیز هنر آفریدند.

موزائیک‌های جدیدتر. هنر موزائیک در دوران معاصر فقط در ونیز دوام آورد. در این شهر آمیزه‌ای از سنّتِ بیزانسی و تحولات جدیدتر، در قالب آثار زنجیرای، از قرن ۱۲ تا قرن ۱۸م، در کلیسای جامع سان مارکو[۴۰]، و طرح‌های جدیدی از تیسین[۴۱] و تیه‌پولو[۴۲]، تجلّی یافته‌اند. تلاش‌های جدیدتر برای احیای موزائیک‌های تصویری چندان موفقیت‌آمیز نبوده‌اند. در انگلستان در قرن ۱۹م، جنبش هنرها و صنایع دستی[۴۳]، و احیای گوتیک[۴۴]، خلق شماری موزائیک‌کاری کوچک‌اندازه در کلیساها را در پی داشت. آثار ائِینار فورسِت[۴۵]، هنرمند سوئدی، برای ساختمان شهرداری[۴۶] استکهلم؛ و آثار بوریس آنرِپ[۴۷]، هنرمند انگلیسی، برای کلیسای جامع وست‌مینستر[۴۸] در لندن، و نیز کف سرسرای ورودی نگارخانۀ ملی لندن[۴۹] ازجمله موزاییک‌های تصویری قرن بیستم‌اند.

 

  1. ↑ tesserae
  2. ↑ Macedonian
  3. ↑ Pella
  4. ↑ Hadrian’s Villa
  5. ↑ Tivoli
  6. ↑ Byzantine
  7. ↑ San Vitale
  8. ↑ Ravenna
  9. ↑ Mesopotamia
  10. ↑ Standard of Ur
  11. ↑ British Museum
  12. ↑ formal
  13. ↑ Pliny
  14. ↑ Darius
  15. ↑ Pompeii
  16. ↑ Philoxenos
  17. ↑ gilded
  18. ↑ leaf
  19. ↑ fresco
  20. ↑ Sta Costanza
  21. ↑ Sta Maria Maggiore
  22. ↑ Emperor Justinian
  23. ↑ Empress Theodora
  24. ↑ Sant’ Apollinare Nuovo
  25. ↑ Galla Placidia
  26. ↑ Torcello
  27. ↑ Sta Sophia
  28. ↑ Hagia Sophia
  29. ↑ Kariye Camii
  30. ↑ Demetrios
  31. ↑ Salonika
  32. ↑ Daphni
  33. ↑ Eleusis
  34. ↑ Hosias Lukas
  35. ↑ Kiev
  36. ↑ Palermo
  37. ↑ Monreale
  38. ↑ Cologne
  39. ↑ Cordoba
  40. ↑ St Mark’s Cathedral
  41. ↑ Titian
  42. ↑ Tiepolo
  43. ↑ Arts and Crafts Movement
  44. ↑ Gothic Revival
  45. ↑ Einar Forseth
  46. ↑ City Hall
  47. ↑ Boris Anrep
  48. ↑ Westminster Cathedral
  49. ↑ National Gallery, London
برگرفته از «https://wikijoo.ir/index.php?title=موزائیک&oldid=2010228806»