تئاتر ایران: تفاوت میان نسخهها
Mohammadi3 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi3 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
در ۱۲۳۸ش یکی از نمایشنامههای [[مولیر]] به نام ''مردمگریز'' توسط [[میرزا حبیب اصفهانی]] به فارسی ترجمه شد. از ۱۲۵۰ش چند نمایشنامه در تهران به چاپ رسید. ''تمثیلات'' نوشتۀ [[آخوندزاده، فتح علی (آذربایجان ۱۲۲۷ـ تفلیس ۱۲۹۶ق)|میرزا فتحعلی آخوندزاده]] (با ترجمۀ [[قراچه داغی، میرزا جعفر (۱۲۵۰ـ۱۳۱۰ق)|محمدجعفر قراچهداغی]]) مهمترین نمایشنامهای بود که در این دوره منتشر شد. پس از آن، میرزا آقا تبریزی نمایشنامههایی در سبک و سیاق آخوندزاده بهچاپ رساند. در ۱۲۶۴ش تماشاخانۀ دارالفنون، که ویژۀ درباریان و اشرافزادگان قاجار بود، افتتاح شد و گروههای تقلید نمایشهایی، که اغلب اقتباس از کمدیهای مولیر بود، در این تماشاخانه اجرا کردند. | در ۱۲۳۸ش یکی از نمایشنامههای [[مولیر]] به نام ''مردمگریز'' توسط [[میرزا حبیب اصفهانی]] به فارسی ترجمه شد. از ۱۲۵۰ش چند نمایشنامه در تهران به چاپ رسید. ''تمثیلات'' نوشتۀ [[آخوندزاده، فتح علی (آذربایجان ۱۲۲۷ـ تفلیس ۱۲۹۶ق)|میرزا فتحعلی آخوندزاده]] (با ترجمۀ [[قراچه داغی، میرزا جعفر (۱۲۵۰ـ۱۳۱۰ق)|محمدجعفر قراچهداغی]]) مهمترین نمایشنامهای بود که در این دوره منتشر شد. پس از آن، میرزا آقا تبریزی نمایشنامههایی در سبک و سیاق آخوندزاده بهچاپ رساند. در ۱۲۶۴ش تماشاخانۀ دارالفنون، که ویژۀ درباریان و اشرافزادگان قاجار بود، افتتاح شد و گروههای تقلید نمایشهایی، که اغلب اقتباس از کمدیهای مولیر بود، در این تماشاخانه اجرا کردند. | ||
<p>پس از [[انقلاب مشروطیت]] چند گروه نمایشی مثل «شرکت فرهنگ» و «[[تئاتر ملی]]» تشکیل شد، و در ۱۲۹۶ش «[[کمدی ایران، شرکت|کمدی ایران]]» و در ۱۲۹۸ش «[[کمدی موزیکال]]» فعالیت خود را آغاز کردند. در فاصلۀ سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۵ش «کانون ایران جوان»، «[[کلوپ موزیکال]]»، «[[کمدی اخوان]]» و «[[جامعه باربد|جامعۀ باربد]]» شکل گرفت. [[رضا کمال شهرزاد|رضا کمال (شهرزاد)]]، غلامعلی فکری، [[پری آقابابوف]]، [[حسن مقدم]]، [[آرتو تریان]]، [[هایک | <p>پس از [[انقلاب مشروطیت ایران|انقلاب مشروطیت]] چند گروه نمایشی مثل «شرکت فرهنگ» و «[[تئاتر ملی]]» تشکیل شد، و در ۱۲۹۶ش «[[کمدی ایران، شرکت|کمدی ایران]]» و در ۱۲۹۸ش «[[کمدی موزیکال]]» فعالیت خود را آغاز کردند. در فاصلۀ سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۵ش «کانون ایران جوان»، «[[کلوپ موزیکال]]»، «[[کمدی اخوان]]» و «[[جامعه باربد|جامعۀ باربد]]» شکل گرفت. [[رضا کمال شهرزاد|رضا کمال (شهرزاد)]]، غلامعلی فکری، [[پری آقابابوف]]، [[مقدم، حسن|حسن مقدم]]، [[تریان، آرتو (تهران ۱۲۷۱ـ۱۳۳۳ش)|آرتو تریان]]، [[کاراکاش، هایک|هایک کاراکاش]]، [[نصر، سیدعلی|سیدعلی نصر]]، [[لرتا|لرتا هایراپتیان]]، [[بایگان، فضل الله|فضلالله بایگان]]، محمود ظهیرالدینی، نعمتالله مصیری، [[حالتی، رفیع (تهران ۱۲۷۸ـ۱۳۶۰ش)|رفیع حالتی]]، [[مهرتاش، اسماعیل|اسماعیل مهرتاش]]، [[دریابیگی، علی (بندر انزلی ۱۲۸۲ـ۱۳۷۰ش)|علی دریابیگی]]، [[نوشین، عبدالحسین (۱۲۸۴ـ۱۳۵۰ش)|عبدالحسین نوشین]]، و [[چهره آزاد، رقیه (تهران ۱۲۸۶ـ۱۳۷۳ش)|رقیه چهرهآزاد]] از چهرههای فعال تئاتر در این دوره بودند، و جامعۀ ایران را با تئاتر و نمایشهای مدرن آشنا میکردند. </p> | ||
<p>در آذر | <p>در آذر ۱۳۰۸ش اولین [[تئاتر دائمی ملی ایران]] به نام «تئاتر سیروس» (در خیابان قوامالسلطنه، کوچۀ شاهرخ) با نمایش ''ماهیار'' (''یک قربانی دیگر'') به همت آرداشس نازاریان و آرتو تریان افتتاح شد. متعاقب آن «تئاتر دایمی نکیسا» نیز به همت ارباب افلاطون شاهرخ، [[خیرخواه، حسین (۱۲۸۸ـ۱۳۴۱ش)|حسین خیرخواه]]، [[محتشم، نصرت الله|نصرتالله محتشم]]، [[دفتری، ایران|ایران دفتری]]، و [[گرمسیری، علی اصغر (۱۲۹۰ـ۱۳۷۹ش)|علیاصغر گرمسیری]] و [[استودیو درام کرمانشاهی]] توسط [[کرمانشاهی، میرسیف الدین (۱۲۵۴ـ۱۳۱۱ش)|میرسیفالدین کرمانشاهی]] آغاز به کار کرد. در سالهای ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۵ش تروپ [[نوشین، عبدالحسین (۱۲۸۴ـ۱۳۵۰ش)|نوشین]]، جمعیت پری، کلوپ فردوسی، [[کانون بانوان]]، و [[تئاتر شهرداری]] نیز شکل گرفت. </p> | ||
<p>در | <p>در ۱۳۱۸ش پس از تشکیل «[[سازمان پرورش افکار]]» [[هنرستان هنرپیشگی تهران]]، در باغ علاءالدوله (در شمال میدان سپه سابق)، به ریاست [[نامدار، مهدی|مهدی نامدار]] تأسیس شد، و هنرجویان زیر نظر نصر، نوشین، رفیع حالتی، [[دریابیگی، علی (بندر انزلی ۱۲۸۲ـ۱۳۷۰ش)|علی دریابیگی]]، و [[فکری، معزدیوان (۱۲۷۹ـ۱۳۶۴ش)|معزدیوان فکری]] با برنامهای که منطبق با پروگرام کنسرواتوار هنرهای دراماتیک<ref>Conservatoire D’Art Dramatique</ref> پاریس بود به تحصیل پرداختند. در نخستین دورۀ هنرستان ۵۲ دانشجو (دوازده نفر زن و بقیه مرد)، که بعدها از بازیگران نامآور عرصۀ تئاتر شدند، تحصیل کردند. [[سارنگ، هوشنگ (۱۲۹۱ـ۱۳۴۸ش)|هوشنگ سارنگ]]، [[بهشتی، هوشنگ|هوشنگ بهشتی]]، [[محسنی، مجید (کارگردان)|مجید محسنی]]، [[ظهوری، تقی|تقی ظهوری]]، [[زاهد، عطاءالله|عطاالله زاهد]]، عبدالله بقایی، [[نقشینه، غلامحسین (۱۲۸۲ـ۱۳۷۵ش)|غلامحسین نقشینه]]، عزتالله وثوق، رضا رخشانی، [[قنبری، حمید|حمید قنبری]]، [[کریمی، نصرت الله|نصرتالله کریمی]]، [[اسکویی، مصطفی (تهران ۱۳۰۲ـ همان جا ۱۳۸۴ش)|مصطفی اسکویی]]، و [[زرندی، محمدعلی (تهران ۱۳۰۴ـ۱۳۷۹ش)|محمدعلی زرندی]] از اولین شاگردان این هنرستان بودند. </p> | ||
<p>پس از شهریور ۱۳۲۰ش تا مقطع [[کودتای 28 مرداد 1332|کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش]] گروههای دیگری در «تئاتر نو»، «تماشاخانۀ هنر»، «[[تالار فرهنگ|تماشاخانۀ فرهنگ]]»، «[[تئاتر کشور]]»، «[[تئاتر فردوسی]]»، «[[تئاتر سعدی]]»، و «[[تئاتر گوهر]]» شکل گرفت، و امثال نصر، نوشین، و [[احمد دهقان]] تئاتر ایران را به مبانی تئاتر مدرن و نوین نزدیک کردند. در سالهای پس از کودتای ۲۸ مرداد، نمایشهای ساز و ضربیِ بیمحتوا همراه رقص و آواز در تماشاخانههای لالهزار برگزار شد، و نمایشهای حرفهای | <p>پس از شهریور ۱۳۲۰ش تا مقطع [[کودتای 28 مرداد 1332|کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش]] گروههای دیگری در «تئاتر نو»، «تماشاخانۀ هنر»، «[[تالار فرهنگ|تماشاخانۀ فرهنگ]]»، «[[تئاتر کشور]]»، «[[تئاتر فردوسی]]»، «[[تئاتر سعدی]]»، و «[[تئاتر گوهر]]» شکل گرفت، و امثال نصر، نوشین، و [[دهقان، احمد|احمد دهقان]] تئاتر ایران را به مبانی تئاتر مدرن و نوین نزدیک کردند. در سالهای پس از کودتای ۲۸ مرداد، نمایشهای ساز و ضربیِ بیمحتوا همراه رقص و آواز در تماشاخانههای لالهزار برگزار شد، و نمایشهای حرفهای بهویژه پس از گریختن نوشین به شوروی در منطقۀ لالهزار به کلی از میان رفت. </p> | ||
<p>در ۱۳۳۵ش بههمت مسئولان دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران یک کارگردان امریکایی به نام فرانک سی دیویدسون (معروف به پروفسور دیویدسون) برای تدریس به ایران دعوت شد، و در ادامه با حضور و تدریس جورج کوئینبی و دکتر بلچر حرکت جدیدی برای احیای تئاتر نوین ایران در ادارۀ کل هنرهای زیبای کشور و ادارۀ هنرهای دراماتیک به راه افتاد. همچنین با تأسیس تلویزیون ایران (در ۱۳۳۷ش) برنامههای زندهای در تلویزیون اجرا شد که همگی به تحول تئاتر ایران کمک کردند. در ۱۳۴۳ش تالار ۲۵ شهریور (سنگلج) با یک جشنوارۀ نمایشی آغاز بهکار کرد، در آذر ۱۳۴۵ش رشتۀ موسیقی و هنرهای نمایشی به رشتۀ تحصیلی دانشکدۀ هنرهای زیبا دانشگاه تهران افزوده شد، در ۱۳۴۶ش نخستین «[[جشن هنر شیراز]]» برگزار گردید، و در ۱۳۴۷ش وزارت فرهنگ و هنر به تشکیل مراکز آموزش نمایش در شهرهای ایران اهتمام ورزید که هر یک به نوبۀ خود گام بلندی در جهت تحول بیشتر تئاتر ایران بهشمار میرفت. این روند تا بهمن ۱۳۵۷ش ادامه یافت. </p> | <p>در ۱۳۳۵ش بههمت مسئولان دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران یک کارگردان امریکایی به نام فرانک سی دیویدسون (معروف به پروفسور دیویدسون) برای تدریس به ایران دعوت شد، و در ادامه با حضور و تدریس جورج کوئینبی و دکتر بلچر حرکت جدیدی برای احیای تئاتر نوین ایران در ادارۀ کل هنرهای زیبای کشور و ادارۀ هنرهای دراماتیک به راه افتاد. همچنین با تأسیس تلویزیون ایران (در ۱۳۳۷ش) برنامههای زندهای در تلویزیون اجرا شد که همگی به تحول تئاتر ایران کمک کردند. در ۱۳۴۳ش تالار ۲۵ شهریور (سنگلج) با یک جشنوارۀ نمایشی آغاز بهکار کرد، در آذر ۱۳۴۵ش رشتۀ موسیقی و هنرهای نمایشی به رشتۀ تحصیلی دانشکدۀ هنرهای زیبا دانشگاه تهران افزوده شد، در ۱۳۴۶ش نخستین «[[جشن هنر شیراز]]» برگزار گردید، و در ۱۳۴۷ش وزارت فرهنگ و هنر به تشکیل مراکز آموزش نمایش در شهرهای ایران اهتمام ورزید که هر یک به نوبۀ خود گام بلندی در جهت تحول بیشتر تئاتر ایران بهشمار میرفت. این روند تا بهمن ۱۳۵۷ش ادامه یافت. </p> | ||
<p>در سالهای پس از انقلاب، گروههای مستقل تجربی و دانشجویی (در پایتخت و شهرستانها) تشکیل شدند که چه از حیث کمی و چه از جهت کیفی فعالیت نظرگیر و درخور توجهی داشتند. برگزاری سالانۀ جشنوارۀ تئاتر فجر نیز در تشویق گروههای تئاتری سهم و نقش مؤثری ایفا کرد.</p> | <p>در سالهای پس از انقلاب، گروههای مستقل تجربی و دانشجویی (در پایتخت و شهرستانها) تشکیل شدند که چه از حیث کمی و چه از جهت کیفی فعالیت نظرگیر و درخور توجهی داشتند. برگزاری سالانۀ جشنوارۀ تئاتر فجر نیز در تشویق گروههای تئاتری سهم و نقش مؤثری ایفا کرد.</p> | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۲۷
تئاتر ایران
در ۱۲۳۸ش یکی از نمایشنامههای مولیر به نام مردمگریز توسط میرزا حبیب اصفهانی به فارسی ترجمه شد. از ۱۲۵۰ش چند نمایشنامه در تهران به چاپ رسید. تمثیلات نوشتۀ میرزا فتحعلی آخوندزاده (با ترجمۀ محمدجعفر قراچهداغی) مهمترین نمایشنامهای بود که در این دوره منتشر شد. پس از آن، میرزا آقا تبریزی نمایشنامههایی در سبک و سیاق آخوندزاده بهچاپ رساند. در ۱۲۶۴ش تماشاخانۀ دارالفنون، که ویژۀ درباریان و اشرافزادگان قاجار بود، افتتاح شد و گروههای تقلید نمایشهایی، که اغلب اقتباس از کمدیهای مولیر بود، در این تماشاخانه اجرا کردند.
پس از انقلاب مشروطیت چند گروه نمایشی مثل «شرکت فرهنگ» و «تئاتر ملی» تشکیل شد، و در ۱۲۹۶ش «کمدی ایران» و در ۱۲۹۸ش «کمدی موزیکال» فعالیت خود را آغاز کردند. در فاصلۀ سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۵ش «کانون ایران جوان»، «کلوپ موزیکال»، «کمدی اخوان» و «جامعۀ باربد» شکل گرفت. رضا کمال (شهرزاد)، غلامعلی فکری، پری آقابابوف، حسن مقدم، آرتو تریان، هایک کاراکاش، سیدعلی نصر، لرتا هایراپتیان، فضلالله بایگان، محمود ظهیرالدینی، نعمتالله مصیری، رفیع حالتی، اسماعیل مهرتاش، علی دریابیگی، عبدالحسین نوشین، و رقیه چهرهآزاد از چهرههای فعال تئاتر در این دوره بودند، و جامعۀ ایران را با تئاتر و نمایشهای مدرن آشنا میکردند.
در آذر ۱۳۰۸ش اولین تئاتر دائمی ملی ایران به نام «تئاتر سیروس» (در خیابان قوامالسلطنه، کوچۀ شاهرخ) با نمایش ماهیار (یک قربانی دیگر) به همت آرداشس نازاریان و آرتو تریان افتتاح شد. متعاقب آن «تئاتر دایمی نکیسا» نیز به همت ارباب افلاطون شاهرخ، حسین خیرخواه، نصرتالله محتشم، ایران دفتری، و علیاصغر گرمسیری و استودیو درام کرمانشاهی توسط میرسیفالدین کرمانشاهی آغاز به کار کرد. در سالهای ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۵ش تروپ نوشین، جمعیت پری، کلوپ فردوسی، کانون بانوان، و تئاتر شهرداری نیز شکل گرفت.
در ۱۳۱۸ش پس از تشکیل «سازمان پرورش افکار» هنرستان هنرپیشگی تهران، در باغ علاءالدوله (در شمال میدان سپه سابق)، به ریاست مهدی نامدار تأسیس شد، و هنرجویان زیر نظر نصر، نوشین، رفیع حالتی، علی دریابیگی، و معزدیوان فکری با برنامهای که منطبق با پروگرام کنسرواتوار هنرهای دراماتیک[۱] پاریس بود به تحصیل پرداختند. در نخستین دورۀ هنرستان ۵۲ دانشجو (دوازده نفر زن و بقیه مرد)، که بعدها از بازیگران نامآور عرصۀ تئاتر شدند، تحصیل کردند. هوشنگ سارنگ، هوشنگ بهشتی، مجید محسنی، تقی ظهوری، عطاالله زاهد، عبدالله بقایی، غلامحسین نقشینه، عزتالله وثوق، رضا رخشانی، حمید قنبری، نصرتالله کریمی، مصطفی اسکویی، و محمدعلی زرندی از اولین شاگردان این هنرستان بودند.
پس از شهریور ۱۳۲۰ش تا مقطع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش گروههای دیگری در «تئاتر نو»، «تماشاخانۀ هنر»، «تماشاخانۀ فرهنگ»، «تئاتر کشور»، «تئاتر فردوسی»، «تئاتر سعدی»، و «تئاتر گوهر» شکل گرفت، و امثال نصر، نوشین، و احمد دهقان تئاتر ایران را به مبانی تئاتر مدرن و نوین نزدیک کردند. در سالهای پس از کودتای ۲۸ مرداد، نمایشهای ساز و ضربیِ بیمحتوا همراه رقص و آواز در تماشاخانههای لالهزار برگزار شد، و نمایشهای حرفهای بهویژه پس از گریختن نوشین به شوروی در منطقۀ لالهزار به کلی از میان رفت.
در ۱۳۳۵ش بههمت مسئولان دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران یک کارگردان امریکایی به نام فرانک سی دیویدسون (معروف به پروفسور دیویدسون) برای تدریس به ایران دعوت شد، و در ادامه با حضور و تدریس جورج کوئینبی و دکتر بلچر حرکت جدیدی برای احیای تئاتر نوین ایران در ادارۀ کل هنرهای زیبای کشور و ادارۀ هنرهای دراماتیک به راه افتاد. همچنین با تأسیس تلویزیون ایران (در ۱۳۳۷ش) برنامههای زندهای در تلویزیون اجرا شد که همگی به تحول تئاتر ایران کمک کردند. در ۱۳۴۳ش تالار ۲۵ شهریور (سنگلج) با یک جشنوارۀ نمایشی آغاز بهکار کرد، در آذر ۱۳۴۵ش رشتۀ موسیقی و هنرهای نمایشی به رشتۀ تحصیلی دانشکدۀ هنرهای زیبا دانشگاه تهران افزوده شد، در ۱۳۴۶ش نخستین «جشن هنر شیراز» برگزار گردید، و در ۱۳۴۷ش وزارت فرهنگ و هنر به تشکیل مراکز آموزش نمایش در شهرهای ایران اهتمام ورزید که هر یک به نوبۀ خود گام بلندی در جهت تحول بیشتر تئاتر ایران بهشمار میرفت. این روند تا بهمن ۱۳۵۷ش ادامه یافت.
در سالهای پس از انقلاب، گروههای مستقل تجربی و دانشجویی (در پایتخت و شهرستانها) تشکیل شدند که چه از حیث کمی و چه از جهت کیفی فعالیت نظرگیر و درخور توجهی داشتند. برگزاری سالانۀ جشنوارۀ تئاتر فجر نیز در تشویق گروههای تئاتری سهم و نقش مؤثری ایفا کرد.
- ↑ Conservatoire D’Art Dramatique