ورتی سیسم

وُرْتی‌سیسم (Vorticism)

The Mud Bath اثر دیوید بامبرگ

(یا: دَورانگری) جنبش ادبی و هنریِ کوتاه‌عمر انگلیسی (۱۹۱۲ـ۱۹۱۵م) که از کوبیسم و فتوریسم متأثر بود و لوئیس ویندم شخصیت اصلی آن به‌شمار می‌رفت. لوئیس با اعتقاد به این‌که نقاشی باید پیچیدگی و دگرگونی سریع دنیای معاصر را نشان دهد، سبک نیمه‌انتزاعی خشنی با زاویه‌های تند پدید آورد. آخرین نمایشگاه ورتی‌سیستی در ۱۹۱۵م برگزار شد. اصطلاح ورتی‌سیسم را ازرا پاوند، شاعر امریکایی (۱۸۸۵ـ۱۹۷۲م)، احتمالاً با تلمیح به بیانیه‌ای وضع کرد که اومبرتو بوتچونی، نقاش، مجسمه‌ساز، و نظریه‌پرداز فتوریست ایتالیایی، منتشر ساخته بود، و در آن گفته بود که همۀ آفرینش‌های هنری باید از حالتی از چرخۀ توفانی عاطفی مایه بگیرند. ورتی‌سیسم درصدد خلق «زبان بصری، در حدّ انتزاع موسیقی»، و استفاده از شکل‌های ماشینی بود که به اندازۀ شکل‌های طبیعی، دنیای واقعی هنرمند را تشکیل می‌دادند. از ویژگی‌های این نقاشی غیربازنما، به‌کارگیری قوس و زاویه‌های مکرر در سطحی مستوی برای ایجاد تجسّمی دَوَرانی، یا القای چرخش و التهاب گردابی‌ است، که نگاه نگرنده را به مرکز خود فرو می‌کشد. بیانیۀ آن در قالب نشریه‌ای با نام بلاست در ژوئن ۱۹۱۴م منتشر شد، و تنها یک شمارۀ دیگر آن در ۱۹۱۵م بیرون آمد. هنرمندان برجسته‌ای همچون هانری گودیه بژسکا، ویلیام رابرتس، ادوارد وادزوورت، و دیوید بامبرگ کمابیش با جنبش ارتباط داشتند. جنگ جهانی اول به فعالیت این جنبش پایان بخشید، اما برخی از یاران لوئیس بعدها در گروه لندن فعال شدند.

 

---