قضیه حملیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
اطلاق قضية حملیه بر قضية مـوجبه به حقیقت است و بر قضیه سالبه به مجاز . چه در قضیه سالبه درواقع چیزی بر موضوع حمل نمی شود ، بلکه از آن سلب می شود . قضیه حملی درحال ایجاب بیان کننده هو هویه ( اینهمانی ) است و درحـال سـلب بیان کننده غیریت و این نه آنی . مقصود از هوهو این است که همان که موضوع است محمول هم هست ، یعنی منصف است به وصف محمول ، نه اینکه در خارج دو چیز جداگانه باشند . مثلاً مقصود از « هر انسانی حیوان است ، این است که هر یک از آحاد انسان مثلاً احمد و پرویز و هوشنگ که متصف به انسانند ، همان افراد متصف به حیوان نیز هستند . بعبارت دیگر موضوع و محمول دو موجود خارجی نیستند ، بلکه همان فرد که به وصف عنوانـي مـوضوع موصوف است ، همان فرد بعينه به وصف محمول نیز موصوف است . البته مراد از اينهماني موضوع و محمول اينهماني مصداقی است ، والا موضوع و محمول از حيث مفهوم متغایرند . چه اگر از حيث مفهوم هم اینهمانی داشته باشند ، حمل مفید علم جدیدی نخواهد بود . پس بین موضوع و محمول از جهتی باید وحدت و اتحاد باشد ، و از جهتی دوگانگی و مغایرت . اتحاد در وجود خارجی است ( یعنی هر دو به یک وجود موجود هستند ) و مغایرت در مفهوم . | اطلاق قضية حملیه بر قضية مـوجبه به حقیقت است و بر قضیه سالبه به مجاز . چه در قضیه سالبه درواقع چیزی بر موضوع حمل نمی شود ، بلکه از آن سلب می شود . قضیه حملی درحال ایجاب بیان کننده هو هویه ( اینهمانی ) است و درحـال سـلب بیان کننده غیریت و این نه آنی . مقصود از هوهو این است که همان که موضوع است محمول هم هست ، یعنی منصف است به وصف محمول ، نه اینکه در خارج دو چیز جداگانه باشند . مثلاً مقصود از « هر انسانی حیوان است ، این است که هر یک از آحاد انسان مثلاً احمد و پرویز و هوشنگ که متصف به انسانند ، همان افراد متصف به حیوان نیز هستند . بعبارت دیگر موضوع و محمول دو موجود خارجی نیستند ، بلکه همان فرد که به وصف عنوانـي مـوضوع موصوف است ، همان فرد بعينه به وصف محمول نیز موصوف است . البته مراد از اينهماني موضوع و محمول اينهماني مصداقی است ، والا موضوع و محمول از حيث مفهوم متغایرند . چه اگر از حيث مفهوم هم اینهمانی داشته باشند ، حمل مفید علم جدیدی نخواهد بود . پس بین موضوع و محمول از جهتی باید وحدت و اتحاد باشد ، و از جهتی دوگانگی و مغایرت . اتحاد در وجود خارجی است ( یعنی هر دو به یک وجود موجود هستند ) و مغایرت در مفهوم . | ||
---- | |||
<br /> | |||
[[رده:فلسفه ، منطق و کلام]] | [[رده:فلسفه ، منطق و کلام]] | ||
[[رده:منطق]] | [[رده:منطق]] | ||
نسخهٔ ۵ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۳۸
قضيّۀ حمليّه
اصطلاحی در منطق. قضیه‌ای که در آن چیزی را بدون هیچ شرطی به چیز دیگر اسناد داده باشیم. و آن يا موجبه است، یـا سالبه؛ مانند «اساس‌الاقتباس تأليف خواجه نصير طوسی است. اساس‌الاقتباس تأليف ابن سینا نیست».
اطلاق قضية حملیه بر قضية مـوجبه به حقیقت است و بر قضیه سالبه به مجاز . چه در قضیه سالبه درواقع چیزی بر موضوع حمل نمی شود ، بلکه از آن سلب می شود . قضیه حملی درحال ایجاب بیان کننده هو هویه ( اینهمانی ) است و درحـال سـلب بیان کننده غیریت و این نه آنی . مقصود از هوهو این است که همان که موضوع است محمول هم هست ، یعنی منصف است به وصف محمول ، نه اینکه در خارج دو چیز جداگانه باشند . مثلاً مقصود از « هر انسانی حیوان است ، این است که هر یک از آحاد انسان مثلاً احمد و پرویز و هوشنگ که متصف به انسانند ، همان افراد متصف به حیوان نیز هستند . بعبارت دیگر موضوع و محمول دو موجود خارجی نیستند ، بلکه همان فرد که به وصف عنوانـي مـوضوع موصوف است ، همان فرد بعينه به وصف محمول نیز موصوف است . البته مراد از اينهماني موضوع و محمول اينهماني مصداقی است ، والا موضوع و محمول از حيث مفهوم متغایرند . چه اگر از حيث مفهوم هم اینهمانی داشته باشند ، حمل مفید علم جدیدی نخواهد بود . پس بین موضوع و محمول از جهتی باید وحدت و اتحاد باشد ، و از جهتی دوگانگی و مغایرت . اتحاد در وجود خارجی است ( یعنی هر دو به یک وجود موجود هستند ) و مغایرت در مفهوم .