ژاپنی، ادبیات: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi2 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: واگردانی دستی ویرایشگر دیداری |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
ژاپنی، ادبیات (Japanese literature)<br> | |||
[[پرونده: 24000500.jpg | بندانگشتی| | [[پرونده: 24000500.jpg | بندانگشتی|ادبيات ژاپنی ]]نثر، شعر، و نمایش ژاپن. ویژگی ادبیات کلاسیک آن درآمیختگی نثر و شعر است، که قالب‌های شعر با تعداد هجاها تعیین می‌شد. ''داستان گنجی''<ref>''The Tale of Genji''</ref> (ح ۱۰۰۵م)، اثر ''موراساکی شیکیبو''<ref>''Murasaki Shikibu''</ref>، را نخستین رمان جهان نامیده‌اند. [[میشیما، یوکیو (۱۹۲۵ـ۱۹۷۰)|یوکیو میشیما]]<ref>Yukio Mishima</ref> و [[تانیزاکی، جونیشیرو (۱۸۸۶ـ۱۹۶۵)|جونیشیرو تانیزاکی]]<ref>Junichiro Tanizaki</ref> ازجمله رمان‌نویس‌های معاصرند. | ||
'''دورۀ درباری'''. شعر شفاهی و شیوه‌های اجرای مناسک از زمان‌های قدیم‌تر برجا مانده بود، امّا نخستین آثار مکتوب حفظ شده عبارت‌اند از دو وقایع‌نامه از اسطوره و تاریخ: ''کوجیکی (ثبت وقایع قدیم)''<ref>Kojiki/Record of Ancient Matters</ref> | '''دورۀ درباری'''. شعر شفاهی و شیوه‌های اجرای مناسک از زمان‌های قدیم‌تر برجا مانده بود، امّا نخستین آثار مکتوب حفظ شده عبارت‌اند از دو وقایع‌نامه از اسطوره و تاریخ: ''کوجیکی (ثبت وقایع قدیم)''<ref>''Kojiki/Record of Ancient Matters''</ref> اواخر قرن ۷م و ''نیهون شوکی''<ref>''Nihon Shoki''</ref> (۷۲۰م) که در هر دو آن‌ها شعرهایی نیز آمده است.'' مانیوشو (مجموعۀ هزاران برگ)''<ref>''Man’yshu/Collection of a Myriad Leaves''</ref> نخستین گلچین شعر تأثیرگذار بنا به سفارش دربار امپراتوری بود. قالب اصلی ارائه شده در این شعرها تانکا<ref>tanka</ref> است که پاره شعری پنج سطری متشکل از ۵، ۷، ۵، ۷، ۷ هجاست. کاکینوموتو هیتومارو<ref>Kakinomoto Hitomaro</ref> ( ـ۷۰۸/۷۱۵م) از شاعران مهم است. در قرن‌های ۸ و ۹م آوانگاری الفبای چینی جای خود را به هجانگاری بومی در نخستین اثر ادبی مکتوب داد. در اواخر قرن ۱۰م و اوایل قرن ۱۱م، موراساکی و نیز چند بانوی دیگر وابسته به دربار نیز آثار مهمی خلق کردند که از آن جمله است: قصۀ روان‌شناختی، دفتر خاطرات، و ''کتاب بالینی''<ref>''Makura no soshi/Pillow Book''</ref>، اثر سی شوناگون<ref>Sei Shonagon</ref>، مجموعه‌ای از اندیشه‌ها که تأثیرش تا امروز هم باقی مانده است. | ||
'''دورۀ گسستگی جنگی'''. | '''دورۀ گسستگی جنگی'''. سایگیو<ref>Saigyo</ref> (۱۱۱۸ـ۱۱۹۰م) و فوجی‌وارا تیکا<ref>Fujiwara Teika</ref> (۱۱۶۲ـ۱۲۴۱م) دو تن از بزرگ‌ترین شاعران ژاپن به‌شمار می‌روند. در قرن ۱۴م نمایش نو<ref>No</ref> از دل رقص‌های مذهبی آیینی، با آمیزه‌ای از تک‌گویی و دیالوگ پاگرفت. زئامی<ref>Zeami</ref> در اوایل قرن ۱۵م نمایش‌نامه‌های کلاسیک بسیار و نیز کتاب راهنما و نظریه‌هایی دربارۀ نمایش نو نوشت. ''یادداشت‌هایی در تنبلی''<ref>''Tsurezuregusa/Essays in Idleness''</ref> (۱۳۳۰ـ۱۳۳۱م)، اثر کنکو<ref>Kenko</ref> (ح ۱۲۸۳ـ۱۳۵۲م)، نوشتۀ منثور کوتاهی است که امروز نیز آن را می‌خوانند. حماسۀ ''هایکه مونوگاتاری (داستان هایکه'')<ref>''Heike Monogatari''</ref> در قرن ۱۴م نوشته شد. سوگی<ref>Sogi </ref> (۱۴۲۱م ـ۱۵۰۲) نمایندۀ اصلی رنگا<ref>renga </ref>، شعر زنجیره‌ای بر پایۀ الگوی تانکا و پیرو قواعد پیچیده، بود و اغلب دو یا سه شاعر باهم آن را می‌ساختند. این شعر که ابتدا وسیلۀ سرگرمی بود، از قرن ۱۲م تبدیل به قالبی هنری شد. هایکو<ref>haiku </ref> ریشه در رنگا دارد. | ||
'''دورۀ توکوگاوا | '''دورۀ توکوگاوا'''. در قرن ۱۷ محققانی ظهور کردند که روی زبان چینی مطالعه می‌کردند، ازجمله آرائی هاکوسکی<ref>Arai Hakuseki </ref> (۱۶۵۷ـ۱۷۲۵) که در دورۀ شوگونی<ref>shogun </ref> مشاور بود و یک خود زندگی‌نامه نوشت. قالب‌های ادبی که در دورۀ توکوگاوا<ref>Tokugawa</ref> شکل گرفتند عبارت‌اند از کابوکی<ref>kabuki </ref>، نمایش محبوب اِدو<ref>Edo </ref> در ژاپن، که نمایندۀ مهم آن شیکاماتسو مونزائه‌مون<ref>Chikamatsu Monzaemon</ref> (۱۶۵۳ـ۱۷۲۴) بود (بیشتر برای تئاتر عروسکی با نام بونراکو<ref>bunraku </ref> می‌نوشت)؛ هایکو (قطعه شعر سه‌سطری با ۵، ۷، و ۵ هجا) که مشهورترین استاد آن باشو<ref>Basho</ref> بود؛ و رمان مدرن که ایهارا سایکاکو<ref>Ihara Saikaku </ref> (۱۶۴۲ـ۱۶۹۳) آن را معرفی کرد و موضوع اصلی آن مسائل جنسی و پول، و فضایش طبقۀ متوسط شهری بود. اوئه‌دا آکیناری<ref>Ueda Akinari </ref> (۱۷۳۴ـ۱۸۰۹) داستان‌هایش را همچون ''قصه‌های مهتاب و باران''<ref>Ugetsu Monogatari/Tales of Moonlight and Rain </ref> (۱۷۶۸) با اقتباس از کلاسیک‌های چینی می‌نوشت. موتوری نوریناگا<ref>Motoori Norinaga </ref> (۱۷۳۰ـ۱۸۰۱)، شاعر و محقق، ازجمله کسانی بود که علیه نفوذ چینی‌ها واکنش نشان داد. | ||
'''دورۀ مدرن'''. اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، زبان گفتاری مُدرن جانشین سبک مهجور توکوگاوا به‌منزلۀ وسیله‌ای ادبی شد؛ نفوذ ادبیات غرب و روسیه از طریق ترجمه‌های انگلیسی نویسندگانی مانند تسوبوچی | '''دورۀ مدرن'''. اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، زبان گفتاری مُدرن جانشین سبک مهجور توکوگاوا به‌منزلۀ وسیله‌ای ادبی شد؛ نفوذ ادبیات غرب و روسیه از طریق ترجمه‌های انگلیسی نویسندگانی مانند تسوبوچی شویو<ref>Tsubouchi Shoyo </ref> (۱۸۵۹ـ۱۹۳۵)، نویسندۀ رئالیست، را پدید آورد که مؤلف پژوهش مهمی دربارۀ رمان (۱۸۸۵ـ۱۸۸۶) بود؛ پس از او رمان‌نویس‌های ناتورالیست و «ایدئالیستی» با گرایش‌های رمانتیک وارد عرصه شدند و برای بیان احوال خود گونه‌ای ادبی موسوم به «رمان‌های آی<ref>I-novels </ref>» را رواج دادند که همچنان محبوبیت دارد؛ اوسامو دازایی<ref>Osamu Dazai </ref> ازجمله نویسندگان آن بود. [[ناتسومه، سوسکی (۱۸۶۷ـ۱۹۱۶)|ناتسومه سوسه‌کی]]<ref>Natsume Soseki</ref>، ناگائی کافو<ref>Nagai Kafu </ref> (۱۸۷۹ـ۱۹۵۹)، و تانیزاکی علیه مکتب خود زندگی‌نامه‌نویسی واکنش نشان دادند. [[شیمازاکی، توسون (۱۸۷۲ـ۱۹۴۳)|شیمازاکی توسون]]<ref>Shimazaki Toson </ref> (۱۸۷۲ـ۱۹۴۳) شیوه‌های شاعرانۀ غربی ازجمله سمبولیسم را معرفی کرد، اما قالب‌های سنتی هایکو و تانکا هنوز هم کاربرد بسیار دارند. نمایش سبک غربی با الهام از آثار اسکاندیناویایی‌ها مانند [[ایبسن، هنریک (۱۸۲۸ـ۱۹۰۶)|هنریک ایبسن]]<ref>Henrik Ibsen</ref> و [[استریندبرگ، اوگوست (۱۸۴۹ـ۱۹۱۲)|اوگوست استریندبرگ]]<ref>August Strindberg </ref>، با شروع قرن توسعه یافته است و در دهۀ ۱۹۶۰ نمایش‌نامه‌نویسان پیشگامی چون شوجی تِرایاما<ref>Shuji Terayama</ref> (۱۹۳۵ـ۱۹۸۳) رشد کرد، اما تئاتر ژاپن عموماً بر اجرای نمایش استوار است تا نمایش‌نامه. پس از [[جنگ جهانی دوم]]، تجربۀ آشفتگی فرهنگی و مسائل مربوط به هویّت توجه نسل تازه‌ای از نویسندگان اغلب چپ‌گرا مانند کوبو آبه<ref>Kobo Abe</ref> را جلب کرد که از شیوه‌های روایی و نمایشی مدرنیسم غربی استفاده می‌کردند. دو نویسندۀ ژاپنی برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات شده‌اند: یاسوناری کاواباتا<ref>Yasunari Kawabata</ref> (۱۹۶۸) و [[اویه، کنزابورو (۱۹۳۵)|کنزابورو اوئه]]<ref>Kenzaburo Oe </ref> (۱۹۴۴). نویسندگان محبوب دهۀ ۱۹۹۰ عبارت‌اند از [[موراکامی، هاروکی (۱۹۴۹)|هاروکی موراکامی]]<ref>Haruki Murakami </ref> (۱۹۴۹ـ )، مؤلف سرگذشت‌های سوررئالیستی مانند ''ماجرای تعقیب گوسفند''<ref>''Hitsuji o meguru boken/A Wild Sheep Chase''</ref> (۱۹۸۹) و [[یوشیموتو، بنانا|بانانا یوشیموتو]]<ref>Banana Yoshimoto </ref> (۱۹۶۴ـ ) که ''آشپزخانه''<ref>Kitchin/kitchen</ref> (۱۹۹۱) از رمان‌های کوتاه و پراحساس اوست. | ||
<br><!--24000500--> | <br><!--24000500--> | ||
[[رده:ادبیات سایر کشورها]] | [[رده:ادبیات سایر کشورها]] | ||
[[رده:آسیای شرقی و شبه قاره هند]] | [[رده:آسیای شرقی و شبه قاره هند]] | ||
<references /> | <references /> | ||
نسخهٔ ۲۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۰۱
ژاپنی، ادبیات (Japanese literature)
نثر، شعر، و نمایش ژاپن. ویژگی ادبیات کلاسیک آن درآمیختگی نثر و شعر است، که قالب‌های شعر با تعداد هجاها تعیین می‌شد. داستان گنجی[۱] (ح ۱۰۰۵م)، اثر موراساکی شیکیبو[۲]، را نخستین رمان جهان نامیده‌اند. یوکیو میشیما[۳] و جونیشیرو تانیزاکی[۴] ازجمله رمان‌نویس‌های معاصرند.
دورۀ درباری. شعر شفاهی و شیوه‌های اجرای مناسک از زمان‌های قدیم‌تر برجا مانده بود، امّا نخستین آثار مکتوب حفظ شده عبارت‌اند از دو وقایع‌نامه از اسطوره و تاریخ: کوجیکی (ثبت وقایع قدیم)[۵] اواخر قرن ۷م و نیهون شوکی[۶] (۷۲۰م) که در هر دو آن‌ها شعرهایی نیز آمده است. مانیوشو (مجموعۀ هزاران برگ)[۷] نخستین گلچین شعر تأثیرگذار بنا به سفارش دربار امپراتوری بود. قالب اصلی ارائه شده در این شعرها تانکا[۸] است که پاره شعری پنج سطری متشکل از ۵، ۷، ۵، ۷، ۷ هجاست. کاکینوموتو هیتومارو[۹] ( ـ۷۰۸/۷۱۵م) از شاعران مهم است. در قرن‌های ۸ و ۹م آوانگاری الفبای چینی جای خود را به هجانگاری بومی در نخستین اثر ادبی مکتوب داد. در اواخر قرن ۱۰م و اوایل قرن ۱۱م، موراساکی و نیز چند بانوی دیگر وابسته به دربار نیز آثار مهمی خلق کردند که از آن جمله است: قصۀ روان‌شناختی، دفتر خاطرات، و کتاب بالینی[۱۰]، اثر سی شوناگون[۱۱]، مجموعه‌ای از اندیشه‌ها که تأثیرش تا امروز هم باقی مانده است.
دورۀ گسستگی جنگی. سایگیو[۱۲] (۱۱۱۸ـ۱۱۹۰م) و فوجی‌وارا تیکا[۱۳] (۱۱۶۲ـ۱۲۴۱م) دو تن از بزرگ‌ترین شاعران ژاپن به‌شمار می‌روند. در قرن ۱۴م نمایش نو[۱۴] از دل رقص‌های مذهبی آیینی، با آمیزه‌ای از تک‌گویی و دیالوگ پاگرفت. زئامی[۱۵] در اوایل قرن ۱۵م نمایش‌نامه‌های کلاسیک بسیار و نیز کتاب راهنما و نظریه‌هایی دربارۀ نمایش نو نوشت. یادداشت‌هایی در تنبلی[۱۶] (۱۳۳۰ـ۱۳۳۱م)، اثر کنکو[۱۷] (ح ۱۲۸۳ـ۱۳۵۲م)، نوشتۀ منثور کوتاهی است که امروز نیز آن را می‌خوانند. حماسۀ هایکه مونوگاتاری (داستان هایکه)[۱۸] در قرن ۱۴م نوشته شد. سوگی[۱۹] (۱۴۲۱م ـ۱۵۰۲) نمایندۀ اصلی رنگا[۲۰]، شعر زنجیره‌ای بر پایۀ الگوی تانکا و پیرو قواعد پیچیده، بود و اغلب دو یا سه شاعر باهم آن را می‌ساختند. این شعر که ابتدا وسیلۀ سرگرمی بود، از قرن ۱۲م تبدیل به قالبی هنری شد. هایکو[۲۱] ریشه در رنگا دارد.
دورۀ توکوگاوا. در قرن ۱۷ محققانی ظهور کردند که روی زبان چینی مطالعه می‌کردند، ازجمله آرائی هاکوسکی[۲۲] (۱۶۵۷ـ۱۷۲۵) که در دورۀ شوگونی[۲۳] مشاور بود و یک خود زندگی‌نامه نوشت. قالب‌های ادبی که در دورۀ توکوگاوا[۲۴] شکل گرفتند عبارت‌اند از کابوکی[۲۵]، نمایش محبوب اِدو[۲۶] در ژاپن، که نمایندۀ مهم آن شیکاماتسو مونزائه‌مون[۲۷] (۱۶۵۳ـ۱۷۲۴) بود (بیشتر برای تئاتر عروسکی با نام بونراکو[۲۸] می‌نوشت)؛ هایکو (قطعه شعر سه‌سطری با ۵، ۷، و ۵ هجا) که مشهورترین استاد آن باشو[۲۹] بود؛ و رمان مدرن که ایهارا سایکاکو[۳۰] (۱۶۴۲ـ۱۶۹۳) آن را معرفی کرد و موضوع اصلی آن مسائل جنسی و پول، و فضایش طبقۀ متوسط شهری بود. اوئه‌دا آکیناری[۳۱] (۱۷۳۴ـ۱۸۰۹) داستان‌هایش را همچون قصه‌های مهتاب و باران[۳۲] (۱۷۶۸) با اقتباس از کلاسیک‌های چینی می‌نوشت. موتوری نوریناگا[۳۳] (۱۷۳۰ـ۱۸۰۱)، شاعر و محقق، ازجمله کسانی بود که علیه نفوذ چینی‌ها واکنش نشان داد.
دورۀ مدرن. اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، زبان گفتاری مُدرن جانشین سبک مهجور توکوگاوا به‌منزلۀ وسیله‌ای ادبی شد؛ نفوذ ادبیات غرب و روسیه از طریق ترجمه‌های انگلیسی نویسندگانی مانند تسوبوچی شویو[۳۴] (۱۸۵۹ـ۱۹۳۵)، نویسندۀ رئالیست، را پدید آورد که مؤلف پژوهش مهمی دربارۀ رمان (۱۸۸۵ـ۱۸۸۶) بود؛ پس از او رمان‌نویس‌های ناتورالیست و «ایدئالیستی» با گرایش‌های رمانتیک وارد عرصه شدند و برای بیان احوال خود گونه‌ای ادبی موسوم به «رمان‌های آی[۳۵]» را رواج دادند که همچنان محبوبیت دارد؛ اوسامو دازایی[۳۶] ازجمله نویسندگان آن بود. ناتسومه سوسه‌کی[۳۷]، ناگائی کافو[۳۸] (۱۸۷۹ـ۱۹۵۹)، و تانیزاکی علیه مکتب خود زندگی‌نامه‌نویسی واکنش نشان دادند. شیمازاکی توسون[۳۹] (۱۸۷۲ـ۱۹۴۳) شیوه‌های شاعرانۀ غربی ازجمله سمبولیسم را معرفی کرد، اما قالب‌های سنتی هایکو و تانکا هنوز هم کاربرد بسیار دارند. نمایش سبک غربی با الهام از آثار اسکاندیناویایی‌ها مانند هنریک ایبسن[۴۰] و اوگوست استریندبرگ[۴۱]، با شروع قرن توسعه یافته است و در دهۀ ۱۹۶۰ نمایش‌نامه‌نویسان پیشگامی چون شوجی تِرایاما[۴۲] (۱۹۳۵ـ۱۹۸۳) رشد کرد، اما تئاتر ژاپن عموماً بر اجرای نمایش استوار است تا نمایش‌نامه. پس از جنگ جهانی دوم، تجربۀ آشفتگی فرهنگی و مسائل مربوط به هویّت توجه نسل تازه‌ای از نویسندگان اغلب چپ‌گرا مانند کوبو آبه[۴۳] را جلب کرد که از شیوه‌های روایی و نمایشی مدرنیسم غربی استفاده می‌کردند. دو نویسندۀ ژاپنی برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات شده‌اند: یاسوناری کاواباتا[۴۴] (۱۹۶۸) و کنزابورو اوئه[۴۵] (۱۹۴۴). نویسندگان محبوب دهۀ ۱۹۹۰ عبارت‌اند از هاروکی موراکامی[۴۶] (۱۹۴۹ـ )، مؤلف سرگذشت‌های سوررئالیستی مانند ماجرای تعقیب گوسفند[۴۷] (۱۹۸۹) و بانانا یوشیموتو[۴۸] (۱۹۶۴ـ ) که آشپزخانه[۴۹] (۱۹۹۱) از رمان‌های کوتاه و پراحساس اوست.
- ↑ The Tale of Genji
- ↑ Murasaki Shikibu
- ↑ Yukio Mishima
- ↑ Junichiro Tanizaki
- ↑ Kojiki/Record of Ancient Matters
- ↑ Nihon Shoki
- ↑ Man’yshu/Collection of a Myriad Leaves
- ↑ tanka
- ↑ Kakinomoto Hitomaro
- ↑ Makura no soshi/Pillow Book
- ↑ Sei Shonagon
- ↑ Saigyo
- ↑ Fujiwara Teika
- ↑ No
- ↑ Zeami
- ↑ Tsurezuregusa/Essays in Idleness
- ↑ Kenko
- ↑ Heike Monogatari
- ↑ Sogi
- ↑ renga
- ↑ haiku
- ↑ Arai Hakuseki
- ↑ shogun
- ↑ Tokugawa
- ↑ kabuki
- ↑ Edo
- ↑ Chikamatsu Monzaemon
- ↑ bunraku
- ↑ Basho
- ↑ Ihara Saikaku
- ↑ Ueda Akinari
- ↑ Ugetsu Monogatari/Tales of Moonlight and Rain
- ↑ Motoori Norinaga
- ↑ Tsubouchi Shoyo
- ↑ I-novels
- ↑ Osamu Dazai
- ↑ Natsume Soseki
- ↑ Nagai Kafu
- ↑ Shimazaki Toson
- ↑ Henrik Ibsen
- ↑ August Strindberg
- ↑ Shuji Terayama
- ↑ Kobo Abe
- ↑ Yasunari Kawabata
- ↑ Kenzaburo Oe
- ↑ Haruki Murakami
- ↑ Hitsuji o meguru boken/A Wild Sheep Chase
- ↑ Banana Yoshimoto
- ↑ Kitchin/kitchen