ملک المتکلمین، نصرالله (اصفهان ۱۲۷۷ـ تهران ۱۳۲۶ق)

مَلِکُ‌الْمُتَکلّمین‌، نصرالله (اصفهان ۱۲۷۷ـ تهران ۱۳۲۶ق)‌

مَلِکُ‌الْمُتَکلّمين‌، نصرالله

لقب میرزا نصرالله بهشتی اصفهانی، از آزادی‌خواهان مشهور دورۀ مشروطه و از بنیانگذاران مدارس جدید ایران. پس‌ از تحصیلات‌ مقدماتی‌ در محضر آخوند ملا صالح‌ فریدنی‌ به‌ تحصیل‌ حکمت‌ و معانی‌ بیان‌ اشتغال‌ ورزید و در ۲۲سالگی‌ به‌ مکه‌ و سپس‌ به‌ هندوستان‌ رفت و مدت‌ دو سال‌ در آن‌جا تحصیل‌ کرد و مدرسه‌ای‌ به‌ سبک‌ جدید و به‌ نام‌ خود‌ در بمبئی‌ تأسیس‌ کرد. او کتابی‌ به‌ نام‌ من‌الخلق‌ الی‌الحق‌ برای‌ بیداری‌ مسلمانان‌ نوشت‌ که‌ فرقۀ‌ اسماعیلیه‌ را برضد خود شوراند و لذا در ۱۳۰۳ق‌ به‌ ایران‌ بازگشت‌. وی‌ در بوشهر با سیدجمال‌الدین‌ اسدآبادی‌ ملاقات‌ کرد و سپس‌ به‌ اصفهان‌ بازگشت‌ و به‌ وعظ‌ پرداخت‌. پس‌ از آن‌، به‌ آذربایجان‌ و از آن‌جا به‌ تهران‌ و سپس‌ به‌ بادکوبه‌ رفت‌ و با طالبوف‌ دیدار و به‌ کمک‌ تجار ایرانی‌، مدرسۀ‌ ایرانیان‌ بادکوبه‌ را تأسیس‌ کرد. بعد از این‌‌که‌ از رفتن‌ به‌ اروپا منع‌ شد، از عشق‌آباد به‌ مشهد رفت‌. در ۱۳۲۲ق‌ به‌ تهران‌ آمد و به‌ دستگاه‌ سالارالدوله‌ وارد شد و با او دمساز و همراز بود. با آغاز جنبش‌ مشروطیت‌ او یکی‌ از ناطقین‌ شجاع مشروطه‌خواه‌ گردید. سرانجام‌ بعد از به‌‌توپ‌بستن‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌، به‌ فرمان‌ محمدعلی‌شاه‌ او را دستگیر و سپس‌ در باغ‌ شاه‌ تهران‌ خفه‌ کردند. وی‌ به‌ هنر موسیقی‌ آشنا بود و آوازی‌ خوش‌ و رسا داشت‌. از دیگر آثارش‌، رؤیای‌ صادقه‌ است‌ که‌ با مشارکت‌ سیدجمال‌الدین‌ واعظ‌ اصفهانی‌ و حاج‌ فاتح‌الملک‌ نوشت‌ و در آن‌ از کارهای‌ زشت‌ و ناروای‌ ظلّ‌‌السلطان‌ و آقانجفی‌ اصفهانی انتقاد کرده‌ است‌.