اسکندری، سلیمان میرزا (۱۲۴۸ـ تهران ۱۳۲۱ش)

اِسکندری‌، سلیمان‌ میرزا (۱۲۴۸ـ تهران ۱۳۲۱ش)

سلیمان میرزا اسکندری
زادروز	۱۲۴۸ش
درگذشت	تهران ۱۳۲۱ش
ملیت	ایرانی
نام‌های دیگر	سلیمان محسن اسکندری
شغل و تخصص اصلی	سیاستمدار
گروه مقاله	تاریخ ایران

(یا: سلیمان‌ محسن اسکندری) مؤسس حزب‌ تودۀ‌ ایران‌ و از رجال‌ سیاسی‌ در دورۀ‌ قاجار و پهلوی. فرزند شاهزاده‌ محسن‌ میرزا کَفیلُ‌الدّوله،‌ نوادۀ‌ عباس‌ میرزای قاجار، که پس‌ از گذراندن‌ تحصیلات‌ در ادارۀ‌ نظمیه‌ (شهربانی‌) استخدام و سپس‌ در ادارۀ‌ کل‌ گمرک‌ مشغول‌ به‌ کار شد. در ۱۳۲۵ق مدیر روزنامۀ‌ حقوق بود و در دورۀ‌ دوم‌ مجلس‌ شورا نمایندۀ مردم‌ تهران‌ شد. در ۱۳۲۹ق به دلیل‌ فعالیت‌ در فرقۀ‌ دموکرات‌ و ایجاد آشوب‌ دستگیر و به‌ قم‌ تبعید گردید. در ۱۳۳۱ق در سمت‌ ریاست‌ امورات‌ مرکز در وزارت‌ داخله‌ (کشور) به‌ فعالیت‌ پرداخت‌ و اندکی‌ بعد در دورۀ‌ سوم‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌، از اصفهان‌ به‌ وکالت‌ رسید (۱۳۳۲ق) و حزب‌ سوسیالیست‌ را تأسیس‌ کرد و رهبری‌ آن‌ را برعهده‌ گرفت‌. با شروع جنگ‌ جهانی‌ اول‌ و اشغال‌ ایران‌ به‌ ریاست‌ «کمیتۀ‌ دفاع‌ ملی‌» منصوب‌ شد. در ۱۳۰۰ش‌ به‌ نمایندگی‌ مردم‌ تهران‌ به‌ مجلس‌ چهارم‌ راه‌ یافت‌ و اقلیت‌ سوسیالیست‌ها را رهبری‌ کرد. سلیمان‌ میرزا پس‌ از کودتای‌ سوم اسفند ۱۲۹۹ش به‌ تبعیت‌ از سیاست خارجی‌ دولت‌ شوروی‌ سابق، از دولت‌ کودتا و شخص‌ رضاخان‌ حمایت‌ کرد و در مجالس‌ چهارم‌ و پنجم‌ از هواداران‌ او بود و در اولین‌ کابینۀ‌ رضاخان‌ به‌ سمت‌ وزیر معارف‌ و اوقاف‌ منصوب‌ شد. در مجلس‌ پنجم،‌ او به‌ خلع‌ قاجاریه‌ از سلطنت‌ رأی‌ داد، اما در مجلس‌ مؤسسان‌ با آن مخالفت‌ کرد، از همین‌ رو، تا پایان‌ سلطنت‌ رضاشاه‌ منزوی‌ بود. پس‌ از شهریور ۱۳۲۰ش، به‌کمک‌ بعضی‌ از گروه‌ ۵۳ نفر، حزب‌ توده‌ ایران‌ را بنیاد‌ نهاد و به‌ ریاست‌ هیئت‌ اجرایی‌ حزب‌ انتخاب‌ شد. وی‌ پیش‌ از افتتاح‌ مجلس‌ چهاردهم‌ درگذشت‌.