کومنیوس، یان آموس

کومنیوس، یان آموس (۱۵۹۲ـ۱۶۷۰م)   Comenius, John Amos

یان آموش کومِنْسْکی
زادروز	1592
درگذشت	1670
ملیت	اهل چک
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل در دانشگاه هایدلبرک
شغل و تخصص اصلی	مُصلح آموزشی و رهبر مذهبی
آثار	آموزشگر بزرگ (1628ـ1632؛ ترجمه به انگلیسی، 1896، 1931)
گروه مقاله	تاریخ جهان

(چکی: یان آمُس کمنسکی؛ و مشهور به جان ایمس کومنیوس) مصلح آموزشی و رهبر مذهبی چک. در موراویا (بخشی از جمهوری چک کنونی) متولد شد و در دانشگاه هایدلبرک تحصیل کرد. تا پیش از شروع «جنگ سی‌ساله»، در شهرهای پرژروف و فولنِک معلم و کشیش بخش بود؛ با شروع جنگ، ارتش امپراتوری روم مقدسْ موراویایی‌ها را وادار به جلای وطن کرد. در لِشنو، واقع در لهستان، سکنا گزید و در مقام اسقفِ موراویایی‌ها کمک کرد که فرقۀ مذهبی‌اش محفوظ بماند. در 1638، به سوئد دعوت شد تا در اصلاحات آموزشی مشارکت کند. دولت انگلستان دعوت مشابهی به‌عمل آورد، اما او در 1641، اندک‌زمانی پیش از وقوع جنگ داخلی انگلستان، آن کشور را ترک گفت و به سوئد نقل‌مکان کرد و تا 1648 در آن‌جا به‌کار پرداخت. پس از آن در لهستان، مجارستان، و هلند به‌سر برد. بیشترین شهرت کومنسکی به سبب خدماتش در زمینۀ شیوه‌های تدریس است؛ این شیوه‌ها، همراه با اصول تعلیم و تربیت او، در کتاب آموزشگر بزرگ (1628ـ1632م؛ ترجمه به انگلیسی، 1896، 1931م) عرضه شدند. او نخستین کسی بود که با استفاده از متن‌های واحد که به زبان‌های قدیم و جدید نوشته شده‌اند به تدریس زبان‌های لاتینی و یونانی باستان پرداخت. کتاب او در یادگیری زبان لاتینی، دنیای دیدنی در تصاویر (1658م؛ ترجمه به انگلیسی: 1659م) نام دارد که گمان می‌رود نخستین کتاب مصوّر برای کودکان باشد.