بیضیه

بیضیه

اصطلاحی در طب قدیم برای بخشی از دستگاه چشم. ساختار چشم بر اساس چشم‌پزشکی قدیم (کحاله) کره‌ای با هفت طبقه و سه لایه رطوبت تصور می‌شد؛ به طوری که جلیدیه یا عدسی در وسط کره و طبقات و لایه‌های رطوبتی آن را احاطه کرده است. یکی از سه لایۀ رطوبتی را بیضیه می‌نامیدند؛ زیرا آن را سفید، مایع و بیضی مثل سفیدۀ تخم‌مرغ می‌دانستند. به نظر کحالین محل بیضیه در جلوی چشم و بعد از جلیدیه است؛ اما برای اینکه بیضیه در جلیدیه اختلال ایجاد نکند، عنکبوتیه بین آنها قرار گرفته تا از برخورد آنها جلوگیری کند. در دوره‌های بعد متوجه شدند بیضیه بین قرنیه و عنبیه قرار دارد. علی‌اکبر دهخدا بر اساس کتاب جواهر التشریح (1267ش) از میرزا علیخان همدانی (درگذشت 1271ش) پزشک نامدار عصر قاجار نوشته بیضیه مایع شفاف براقی است که در بخش جلو چشم و بین قرنیه و عنبیه واقع است، ولی قبلاً آن را در پشت چشم بین عنبیه و جلیدیه می‌دانستند (لغت‌نامه). البته ثابت بن قره (221-288ق) بیضیه را رطوبتی در نیمۀ پیشین جلیدیه و عنکبوتیه دانسته است (البصر و البصیرة، ص 39).

کحالین در ماهیت بیضیه و رنگ آن توافق دارند ولی در محل استقرار آن، اختلاف داشته‌اند. چشم‌پزشکی جدید در دستگاه چشم، عضوی به نام بیضیه نمی‌شناسد و مایع سفید و شفاف پیدا در چشم را زلالیه می‌نامند.