بقعه دوازده امام
بُقعۀ دوازدهامام (یزد)
گنبدخانهای منفرد با گنبدی یکپوش برفراز آن، در محلۀ فهادان شهر یزد، مربوط به دورۀ سلجوقی. محمدکریم پیرنیا معتقد است که گنبد بنا احتمالاً پوشی خارجی بهشکل گنبد نار داشته، و از بین رفته است. کتیبهای در داخل بنا تاریخ ۴۲۹ق دارد. در این کتیبه بانیان بنا، ابویعقوب بدر، و اسحق بن ینال، معرفی شدهاند که از سرهنگان حکومت علاءالدوله فرامرز بودهاند. شخص مدفون در این بنا شناخته نشده، و سنگ مزار محراب آن (مورخ ۷۲۷ق)، از بقعۀ شیخ احمد فَهّادان، به این محل منتقل شده است. بالای محراب بنا، تزیین گچبری رنگی برجستهای از دورۀ سلجوقی دیده میشود. قسمتی از دیوار محراب، تزیین کاشی معرق دارد که احتمالاً مربوط به قرن ۸ق است.
این بنا در سال 1313ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مشخصات معماری
بقعه بنایی چهارتاقی است که از سه جهت دارای درگاه و از جهت قبله مسدود میباشد. درهای ورودی آن در سه جهت شمالی، شرقی و غربی قرار داشتند. در طی زمان، درگاههای شرقی و غربی این بنا مسدود شدند. هماکنون تنها ورودی این بقعه در ضلع شمالی قرار دارد. با ورود از درب کوچک بقعه، محرابی در ضلع جنوبی با تزئینات کاشیکاری خودنمایی میکند. محراب بقعه با کاشیهایی به رنگ لاجوردی، فیروزهای، سبز، زرد و سفید به شکل زیبایی تزئین شده است. این محراب با وجود آسیبهای شدید، هنوز هم زیبایی خود را حفظ کرده است. دیرینگی محراب به قرن نهم و دهم میلادی و دورۀ علویان برمی گردد. محراب مزبور دارای سنگ قبری از جنس مرمر و به رنگ یشم بوده که دزدیده شده است. علاوه بر آن، در دورههای بعد سنگ قبر دیگری منسوب به شیخ فهادان در این محراب گذاشته بودند که امروزه اثری از آن هم نیست.