آمریتسار، شهر
آمْریتْسار، شهر (Amritsar)
(یا: اَمْرِتْسَر) واقع در شمال غربی ایالت پنجاب[۱] هند، در ۲۵کیلومتری شرق مرز پاکستان، با ۱,۰۱۱,۳۲۷ نفر جمعیت (۲۰۰۱). بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر پنجاب و از مراکز صنعت نساجی، مواد شیمیایی، و برق است. این شهر را رام داس[۲]، چهارمین گوروی (استاد بزرگ) فرقۀ مذهبی سیک (۹۸۲ـ۹۸۹ق/۱۵۷۳ـ۱۵۸۱) در زمین‌هایی که جلال‌الدین اکبرشاه به او واگذار کرده بود، بنا نهاد. گوروارجون، پنجمین رهبر فرقه (۹۸۹ـ۱۰۱۵ق/۱۵۸۱ـ۱۶۰۶) نیز معبد زرین آمریتسار (گوردوارا[۳])، بزرگ‌ترین مرکز دینی سیک‌ها، را به پایان رسانید. این شهر در پایان دومین جنگ سیک‌ها با نیروهای بریتانیا (۱۲۶۵ق/۱۸۴۹) به تصرف ارتش انگلیس درآمد. در ۱۳ آوریل ۱۹۱۹، فاجعۀ کشتار آمریتسار[۴] در این شهر رخ داد. درپی این حادثه، مهاتما گاندی سیاست عدم همکاری فعال با بریتانیا را در پیش گرفت. این شهر در حوادث ناشی از استقلال شبه‌قارۀ هند و جدایی هند و پاکستان، بسیار آسیب دید. سیک‌های افراطی، خواهان تشکیل دولت مستقلی در پنجاب به نام خالصتان بودند و شهر آمریتسار را پایتخت آن قرار دادند.