شطرنج
شطرنج (chess)
بازی‌ای فکری، ابداع‌شده در قرن ۲م توسط هندی‌ها. دو بازیکن، هریک با شانزده مهره، در صفحه‌ای به بازی می‌پردازند که ۶۴ خانۀ چهارگوش دارد. مهره‌های شطرنج دارای دو رنگ متفاوت‌اند و هر رنگ متعلق به یک بازیکن است. خانه‌های صفحۀ شطرنج نیز به‌صورت یک در میان از دو رنگ تشکیل شده‌اند. هر بازیکن سعی می‌کند حریف را در وضعیتی قرار دهد که نتواند مهرۀ اصلیِ خود (شاه) را بدون این‌که خطری تهدیدش کند، حرکت دهد (وضعیت کیش). در ۱۹۲۴ فدراسیون بین‌المللی شطرنج[۱] تأسیس شد. ارزیابی قهرمانان شطرنج، براساس سیستم اِلو[۲] انجام می‌گیرد، و بابی فیشر[۳] امریکایی با ۲۷۸۵ امتیاز از بزرگ‌ترین استادان شطرنج به‌شمار می‌رود. این ورزش از هند به کشورهای روسیه، چین، ژاپن، و ایران راه یافت. پس از حملۀ اعراب به ایران، اعراب آن را در کشورهای حوزۀ مدیترانه رواج دادند. بازی شطرنج در قرن ۱۲م از طریق اسپانیا و ایتالیا به بریتانیا راه یافت. در ۱۸۸۶ برای نخستین‌بار مسابقات جهانی شطرنج به‌رسمیت شناخته شد. در ۱۹۹۸ با تصمیم فدراسیون بین‌المللی شطرنج، برای نخستین‌بار مسابقات جهانی شطرنج به‌صورت یک‌حذفی برگزار شد و آناتولی کارپوف[۴] از روسیه به مقام قهرمانی رسید، اما عدم حضور گری کاسپاروف[۵]، قهرمان اتحادیۀ شطرنج حرفه‌ای[۶] جهان که رقیبی برای مسابقات جهانی شطرنج به‌شمار می‌رود، از اهمیت این مسابقات کاست.