بش بالق
بِشْ‌بالِق
(یا: بش‌بالیغ) شهری قدیمی در شرق ترکستان. بشبالق به ترکی به‌معنی پنج شهر است شامل تسزینمان، قوچو، جَنْبَلِق، ینگی بَلِق (شهر جدید) و سُلما. برخی جغرافی‌دانان بی‌تینگ و بشبالق را در نزدیکی شهر اورومچی، مرکز جمهوری خودمختار اویغور می‌دانند. مردم بشبالق بَسِمل‌ها بوده‌اند که در تاریخ چین از آن‌ها یاد شده است. بشبالق در ۳۲ق/۶۵۳م به دست چینی‌ها تصرف و از ۳۸ق/۶۵۸م به پایگاه نظامی آنان تبدیل شد. در اوایل قرن ۲ق/۸م ترکان کوشیدند تا پایگاه امپراتوری چین را در بشبالق ویران کنند، ولی ناکام ماندند. در قرن ۷ و ۸م آسیای مرکزی صحنۀ رقابت اندیشه‌های بودایی، مسیحی و اسلامی شد. اغلب بسمل‌ها مسیحیت را پذیرفتند و قبایل آسیای مرکزی متفرق شدند. نفوذ تمدن ایرانی به استپ و دشت‌های آسیای مرکزی، اصول تازه‌ای برای اتحاد فراهم کرد که اصل و منشاء دینی اسلامی داشت. بشبالق به‌عنوان مبدأ راه کاروان‌رو از صحرا به مغولستان دارای اهمیت بود به همین جهت به‌عنوان مرکز فرمانروایان اویغور و نخستین منطقۀ فرهنگی شرق آسیای مرکزی شناخته و بعدها به محل استقرار لشکریان مغول مبدل شد. در مآخذ چینی قرن ۹ق/۱۵م از بشبالق به‌عنوان سرزمین و ایالت یاد شده است. به‌نظر می‌رسد در طی همان قرن آیین بودا کاملاً از میان رفته و اسلام جای آن را گرفته است. در سال‌های ۱۱۶۸ـ۱۱۷۱ق/۱۷۵۵ـ۱۷۵۸ همه این اراضی ازجمله بشبالق به تصرف چینی‌ها درآمد.