فریگیه، تمدن
فِریگیِه، تمدن (Phrygia)
(یا: فروگیه؛ فریژی؛ تَبَل؛ توبال؛ موشْکی) تمدنی باستانی در مرکز و غرب آناتولی. در قرن ۱۰پ‌م مهاجرانی که از سوی تراس یا تراکیه آمده بودند در سواحل آناتولی غربی تمدن فریگی را پی افکندند. فریگیان را قومی خویشاوند یونانیان نوشته‌اند. از شهرهای معروف فریگیه می‌توان از سارد و داسکیلیون و کیزیکوس نام برد. داستان‌های فریگی در ادبیات هلنی تأثیر نهاد؛ از آن جمله است داستان پادشاه افسانه‌ای میداس و باغ سیب‌های زرین. از کاوش یکی از آرامگاه‌های فریگی غرب آناتولی شمار بسیاری اشیا و ظروف زرین و سیمین پیدا شده که در موزۀ ملی آنکارا نگهداری می‌شود؛ به‌همین سبب آن را آرامگاه میداس (میتا در اسناد آشوری) پنداشته‌اند. در قرن ۸پ‌م آشوریان با فریگیه که به آن موشْکی، موشکو، ماشک و یا موشکوم می‌گفتند به منازعه برخاستند و سارگون دوم (۷۲۲ـ۷۰۵پ‌م)، پادشاه آشور، در سال‌های ۷۱۸ و ۷۰۹پ‌م با فریگیان جنگید و موفق شد میتا (میداس) را در ۷۰۹پ‌م شکست دهد. در قرن ۷پ‌م حملات لیدیان، پادشاهی فریگیه را برانداخت و شهرهای سارد و داسکیلیون هویت لیدیایی یافتند. با شکست کرزوس به‌دست کوروش، فریگیه به‌تصرف ایران درآمد. فریگیان به زبانی نزدیک به یونانی سخن می‌گفتند و الفبای آنان نیز مأخوذ از یونانی بود. تاکنون بیش از ۲۵ کتیبۀ فریگی یافته‌اند که به قرون ۷ و ۶پ‌م باز می‌گردد. قرابت زبان فریگی و یونانی تا بدان‌جاست که آن را گویشی دگرگون شده از زبان یونانی می‌پندارند.