پومبدیتا
پومْبِدیتا
آموزشگاه علوم دینی یهود در شهری به همین نام در ساحل فرات. پایۀ این آکادمی در دورۀ اسارت یهودیان در بابل نهاده شد. در قرن ۱م مؤسسه‌ای شناخته شده بود. در زمان شاپور اول تحت ریاست شموئیل به بالاترین درجۀ علمی رسید. در ۲۵۴م پس از مرگ شموئیل این آکادمی ویران و وظایف آن به آکادمی پومبدیتا منتقل شد. پومبدیتا آموزش تورات و علوم دینی را بر‌عهده داشت و به رؤسای آن نابغه و علامه می‌گفتند. این آموزشگاه و آموزشگاه‌های مشابه از دولت پولی نمی‌گرفتند و از کمک مالی یهودیان امورشان می‌گذشت. محصلان در آن از مزایای تحصیلی استفاده می‌کردند و مقدمات دین یهود و زبان عبری، آرامی، الهیات، خداشناسی کلامی، اخلاق، عرفان، فقه و حقوق، علوم طبیعی، ریاضی، نجوم، تاریخ، و فرهنگ عامه را فرا می‌گرفتند. آنان مؤمن به اجرای دستورات دینی بودند. در این گونه آموزشگاه‌ها یشیوا (جلسه) تشکیل می‌شد و حافظان در آن هلاخا، که مهم‌ترین قسمت تورات بود، می‌خواندند و تحلیل می‌کردند. داستان‌های یهودی (هااگدا) نیز روایت می‌شد. دانش‌آموزان آن خوابگاهی داشتند و برنامه روزانه‌شان چند ساعت تحصیل و انجام کارهای زراعتی و آداب مذهبی بود. آنان تارک دنیا نبودند. دوره آموزش سه سال طول می‌کشید و محصلان به مقام راب تناخی (متخصص کتاب مقدس) و یا راب تلمودی (متخصص تلمود) ارتقا می‌یافتند. دانشگاه پومبدیتا تا ۲۷۷ق قدرت بسیار داشت. اما در ۳۵۸ق از رونق افتاد و از این پس مرکز اصلی دینی یهود به اسپانیا منتقل شد.