چهل حدیث

چهل‌حدیث
(یا: اربعین؛ الاربعون حدیثاً) نام رشته‌ای از کتاب‌ها و رساله‌هایی که در آن‌ها چهل حدیث نقل و غالباً شرح و بررسی شده است. تألیف این آثار به استناد روایاتی است که در آن‌ها به حفظ چهل حدیث توصیه و پاداش‌های اخروی مهمی بر آن وعده شده است. این روایات بین شیعه و سنّی مشهور و به گفتۀ بعضی متواتر است. این آثار طبق تشخیص مؤلفان نسبت به نیازهای فکری و تربیتی دوران خویش و یا تخصص‌ها و هنرمندی‌هایشان در زمینه‌های مختلف اعتقادی، فقهی و اخلاقی، تدوین یافته است، که برخی در یک رشته و برخی در چند رشته احادیثی را گزینش و شرح کرده‌اند. چنان‌که جمعی از علما نام‌های خاصی بر آثار اربعینی خود قرار داده‌اند. معمولاً این کتاب‌ها به زبان عربی تألیف شده‌اند، اما مجموعه‌های فارسی چهل حدیث نیز فراوان است. بیش از ۸۰ کتاب چهل حدیث در الذریعه (۱/۴۰۹ـ ۴۳۴) معرّفی شده است از آن جمله می‌توان به آثاری از ابن شهر آشوب (۵۸۸ق)، مولی عبدالله شوشتری (۹۹۷ق)، ملامحسن فیض کاشانی (۱۰۹۱ق)، سعید قاضی قمی (۱۱۰۰ق)، علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، شیخ عباس قمی (۱۳۵۹ق) و امام خمینی (ره) (۱۳۶۸ش) اشاره کرد.