سلوکیه
سُلوکیّه (Seleucia)
شهری یونانی از مادرشهرهای شرق میانۀ باستان، بنیادشده به دستور سلوکوس اول برای اسکان مهاجران یونانی در ساحل رود دجله. جمعیت شهر به ۶۰هزار نفر می‌رسید. شهر سلوکیه طرحی یونانی و هیپودامین یا شطرنجی داشت؛ از سویی بر ساحل رود دجله تکیه داشت و از سوی دیگر با حصارهای بلند محافظت می‌شد. ارکان سلوکیه از باستیون یا ارگ مرکزی، معابد مرکزی، تئاتر، استادیوم و بازار شکل می‌گرفت. در ۱۴۱پ‌م مهرداد اول شاهنشاه اشکانی دِمِتریوس دوم نیکاتور را در سلوکیه شکست داده و به نشانۀ پیروزی درآن‌جا به نام خود سکه ضرب کرد. پارتیان سلوکیه را به شهری ایرانی تبدیل نکردند و بعدها در مقابل آن و آن سوی دجله کِتیسپون یا تیسفون را ساختند. سلوکیه دولت ـ شهری خودمختار در ترکیب سیاسی شاهنشاهی اشکانی باقی ماند تا آن‌که در ۱۳۰پ‌م آنتیوخوس هفتم شهر را آزاد کرد، چندی بعد، مهرداد دوم آن‌جا را باز پس گرفت. سلوکیه در ۳۵ـ۴۲م از امپراتوری اشکانی مستقل بود. از حدود ۲۰۰م سلوکیه هویت هلنی خود را از دست داد و به شهری شرقی تبدیل شد. در لشکرکشی‌های امپراتوران روم ترایانوس در ۱۱۵م، مارکوس اورلیوس در ۱۶۳م و سِپتی‌موس سِوِروس در ۱۹۸م سلوکیه سقوط کرد. شاپور اول ساسانی در نبرد با روم شهر را تصرف کرد و آتش زد؛ پس از آن سلوکیه رونق خود را از دست داد و تیسفون و شهرهای نوبنیاد ساسانی جای آن را گرفتند.