ریاضت
ریاضت (asceticism)
(به‌معنی رنج‌کشیدن و تحمل شداید) ترک لذات جسمی، مثلاً لذتِ خوردن و آشامیدن، عمل جنسی و احیاناً معاشرت با دیگران. اهل ریاضت غالباً به جهات و انگیزه‌های مذهبی و عرفانی خواستار ترک آسایش و تحمل رنج می‌شوند. حادترین شکل ریاضت خودآزاری بعضی از فقیرهای هندو و دراویش اسلامی است. بوداییان و صوفیان بر کفّ نفس و غلبه بر هواهای نفسانی و اندیشههای دنیایی به یاری مراقبه و تأمل تکیه میکردند. ریاضت از آغاز نقشی مهم در حیات مسیحی، به‌ویژه در میان دیرنشینان، ایفا کرده است. در نهضت اصلاح کلیسا، مخالفت با ریاضت‌کشی به اوج خود رسید. ریاضت دلایل گوناگون دارد؛ برخی ریاضت مسیحی را به قصد تجربه‌کردن بعضی از رنجهای مسیح متحمل می‌شده‌‌اند. هدف از این زهدورزی غالباًَ التزام به انضباطی برای تربیت و ریاضت‌دادن به بدن و آمادگی برای نادیده‌گرفتن نیازهای جسمانی در هنگام مراقبه و تأمل است. شاهزاده سیدارتا بودا[۱]، برای نیل به روشنگری[۲]، ریاضتی افراطی پیش گرفت، چنان‌که روز را با دانهای برنج سرمیکرد؛ اما پس از آن‌که دریافت که این شیوه برای او روشنگری درونی نمی‌آورد، میانه‌روی[۳] را تعلیم داد که بر حسب آن، اعتدال و روزۀ گه‌گاهی، راه دسترسی به روشنی روح دانسته می‌شود. یوگا[۴] شیوهای در تربیت و ممارست هندو است که هدفش رشد و تکامل از راه انضباط جسمانی و آسودن روح از بدن است، زیرا بدن همیشه بر آن است که مانع تکامل روح شود. نیل به نامیرایی هدف اصلی ریاضت‌کشی در چینِ روزگاران پیش بوده است. هنوز نیز بخشی از تمرینات راهبان تائوئیست[۵] چینی، کوهنوردی طولانی در کوهستان‌هایی با شیب تند است.