ریسورجیمنتو

ریسورْجیمِنْتو (Risorgimento)
(در زبان ایتالیایی به‌معنای رستاخیز یا قیام) جنبشی ملی‌گرایانه و آزادمنشانه (لیبرالی) برای تحقق یکپارچگی ایتالیا، از ۱۷۹۶ تا ۱۸۷۰. این جنبش در واکنشی ملی‌گرایانه در برابر تهاجم ناپلئون بناپارت به ایتالیا و اشغال خاک آن کشور ریشه داشت و نقطۀ اوج آن انضمام رم به ایتالیا در ۱۸۷۰ بود. نخستین موج جنبش رستاخیز را سازمان سرّی کاربوناری به راه انداخت که در دهۀ ۱۸۲۰ قیام‌های مردمی ناموفقی را به پا کرد. سپس، جنبش جمهوری‌خواه جوزپه ماتسینی موسوم به ایتالیای جوان بود که در ۱۸۳۱ پایه‌گذاری شد و خواستار آزادی ایتالیا از طریق شورش‌های توده‌ای بود. ماتسینی می‌خواست، به جای ایالت‌های موجود، یک جمهوری تک‌بافت واحد به مرکزیت رم تشکیل دهد. نفوذ او در جریان انقلاب‌های ۱۸۴۸ به اوج خود رسید. مهم‌تر از آن اقداماتی بود که کنت دی کاوور، نخست‌وزیر ساردینیا ـ پیئمونته (۱۸۵۲ـ‌۱۸۵۹؛ ۱۸۶۰ـ‌۱۸۶۱)، در جهت تحقق وحدت ایتالیا به‌عنوان کشوری پادشاهی پارلمانی لیبرال با حاکمیت خاندان ساووآ انجام داد. کاوور، که می‌دانست به کمک خارجی نیازمند است، با مهارت تمام حمایت ناپلئون سوم در جنگ مشترک برضد اتریش در ۱۸۵۹ را جلب کرد و از این طریق لومباردی را به‌دست آورد. سال بعد رومانیا، پارما، مودنا، و توسکانی به نفع وحدت با ساردینیا ـ پیئمونته رأی دادند. فرانسه نیز در ازای به رسمیت شناختن این ترتیبات ساووآ و نیس را گرفت. در ۱۸۶۰، جوزپه گاریبالدی به همراه هوادارانش، که به پیراهن‌قرمزها مشهور بودند، سیسیل و ناپل را تصرف کرد. در مارس ۱۸۶۱، پس از آن‌که ساردینیا، اومبریا و مارکه را به خود ملحق کرد و دوسیسیل نیز وحدت با ساردینیا را انتخاب کردند، پادشاهی ایتالیا به ریاست ویکتور امانوئل دوم پادشاه ساردینیا اعلام شد. ونیز درنتیجۀ اتحاد ایتالیا با پروس در جنگ هفت‌هفته‌ای ۱۸۶۶ به ایتالیا بازگردانده شد. رم هم، که با عقب‌نشینی نیروهای فرانسه در جریان جنگ فرانسه و پروس (۱۸۷۰) به تصرف ایتالیا درآمد، به‌عنوان پایتخت آن کشور اعلام شد.