طرح هرمس

طرح هِرْمِس (Hermes Programme)

طراحی شاتلی فضایی برای پرواز فضانوردان اروپایی به ایستگاه فضایی بین‌المللی، تا پایان قرن ۲۰. در ابتدا، دولت فرانسه این طرح را پیشنهاد کرد و در ۱۹۸۶، آژانس فضایی اروپا (ایسا) آن را به‌منزلۀ بخشی از تلاش سیاسی برای استقلال از اَبَرقدرت‌ها در فضا به‌تصویب رساند. هرمس برای حمل فضانورد و بار به کولامبس، سهم اروپا از ایستگاه فضایی، طراحی شد و قرار بود با پرتاب‌کنندۀ جدید آریان ۵‌ به فضا پرتاب شود. همچنین، هرمس برای بردن و آوردن سکویی طراحی شده بود که در آن آزمایش‌هایی برای بررسی اثرهای بی‌وزنی صورت می‌گرفت. در ۱۹۸۷، ایسا رسماً طرح هرمس را تصویب کرد و پرواز آزمایشی آن با بودجه‌ای بیش از ۷‌میلیارد دلار برای سال ۲۰۰۲ در نظر گرفته شد. در ابتدا، هرمس با وزن هفده تُن و برای پرواز سه فضانورد طراحی شد، اما سانحۀ چلنجر در ۱۹۸۶، منجر به افزایش فشار سیاسی برای امنیت هرچه بیشتر آن شد، به‌نحوی که طراحی هرمس با الحاق صندلی‌های پرتاب تغییر کرد. این امر وزن شاتل را به ۲۱ تُن افزایش داد که مستلزم افزایش مساحت بال برای بازگشت به زمین بود. درنتیجه، پرتاب‌کنندۀ آریان ۵ برای حمل وزن اضافی ارتقا داده شد. بعداً مشخص شد که بال‌های بزرگ‌تر هنگام پرتاب ازهم گسیخته می‌شوند. برای رفع این نقص، «واحد منبع» قابل دفعی را به هرمس افزودند که می‌شد پیش از بازگشت آن را دور انداخت و وزن سفینه را پایین نگاه داشت. چنین تغییراتی، پرواز هرمس را غیرعملی کرد. تا ۱۹۹۱، هرمس با مشکلاتی جدی در زمینه‌های اقتصادی و فنی روبه‌رو بود: طرح حدود ۳۰ درصد کسر بودجه داشت و دو سال هم از برنامۀ زمانی اولیۀ ایسا عقب بود. وزیران دولت‌های عضو ایسا تصمیم گرفتند که در نوامبر ۱۹۹۱ عملی‌بودن طرح را بازنگری کنند و یک سال بعد، طرح را لغو کردند. فضانوردان اروپایی اجزایی را که برای هرمس طراحی شده بود به ایستگاه فضایی روسی میر بردند. بسیاری از سامانه‌های پیشرفته‌ای را که برای هرمس طراحی شده بود، در سفینۀ انتقال سرنشینِ ساده‌تری به‌کار بردند که اکنون از سوی ایسا به‌منزلۀ «قایق نجات اضطراری» برای ایستگاه بین‌المللی فضایی در دست ساخت است.

 

---