زنون الیایی
زِنونِ اِلِئایی (۴۹۰ـ۴۳۰پ‌م)(Zeno of Elea)
ریاضی‌دان و فیلسوف یونانیِ مکتب الئایی[۱]. به مناسبت پارادوکس[۲]های فلسفی‌اش شهرت دارد. در الئا[۳]، واقع در بخش جنوب غربیِ ایتالیا، متولد شد. شاگرد مورد علاقه پارمِنیدس[۴]، فیلسوف یونانی، شد و در حدود ۴۰سالگی همراه او به آتن رفت. زنون در آتن چند سال فلسفه تدریس کرد و تأکیدش بر نظام مابعدالطبیعۀ الئایی بود. پریکلس[۵]، سیاست‌پیشۀ آتنی، و کالیاس[۶] زیر نظر او درس خواندند. زنون بعداً به الئا بازگشت و، برطبق آنچه روایت شده است، به ماجرای توطئه‌ای پیوست تا همشهریانش را از شرّ وجود نِئارخوس[۷] خودکامه برهاند؛ توطئه به شکست انجامید و زنون به‌شدت شکنجه شد، اما از افشای هویّت همدستانش سر باز زد. از اوضاع و احوال زندگی بعدی او اطلاعی در دست نیست. زنون از لحاظ فلسفی، اعتقاد پارمنیدس را می‌پذیرفت که جهان هستی، یا وجود، جوهر یگانه‌ای است یکپارچه و واحد، اگرچه ممکن است برای حواس متنوّع به‌نظر آید. منظور زنون بی‌اعتبار جلوه‌دادن حواس بود و برای اجرای این منظور به ساخته و پرداخته‌کردن یک سلسله استدلال‌های درخشان یا پارادوکس‌هایی دربارۀ زمان و مکان همت گماشت که به‌صورت معماهای فکریِ پیچیده‌ای تا این روزگار باقی مانده‌اند، شهرت زنون نه تنها به مناسبت پارادوکس‌هایش بلکه به مناسبت ابداع آن نوع استدلال فلسفی‌ای است که پارادوکس‌ها نمونه‌هایی از آن به‌شمار می‌روند. به‌همین سبب، ارسطو او را مبدع استدلال دیالکتیکی[۸] نامیده است.