سی دی رام
سی دی رام (CD-ROM)
سرنام لوح فشردۀ فقط‌‌خواندنی[۱]. وسیله‌ای برای ذخیره‌سازی اطلاعات رایانه‌ای با استفاده از فناوری ساخت لوح‌های فشردۀ صوتی[۲]. سی‌دی‌رام دیسکی فلزی با روکش پلاستیکی است که می‌شود اطلاعات دیجیتالی دودویی[۳] را به‌صورت حفره‌های میکروسکوپی روی آن حک کرد. با عبورِ باریکۀ لیزر[۴] از روی این دیسک‌‌ها، میتوان محتویات آن‌ها را با ابزار اپتیکی خواند. معمولاً بیش از ۶۰۰ مگابایت[۵] گنجایش دارند و برای ذخیره‌سازی حجم انبوهی از متون، تصاویر گرافیکی، صدا، فیلم‌های ویدئویی، دایرة‌المعارف‌ها، کاتالوگ‌ها، کتابچه‌های راهنمای فنی ماشین‌آلات، و بازی‌ها به‌کار می‌روند. روی سی‌دی‌رام‌های رایج نمی‌توان با رایانه اطلاعات ضبط کرد، بلکه آن‌ها را از روی نسخۀ سی‌دیِ مادر تکثیر می‌کنند. البته سی‌دی‌های قابل ضبط با رایانه، با نام سی‌دی ـ آر[۶]، نیز ساخته شده‌اند. لوح فشرده‌ای با نام سی‌دی ـ آردبلیو[۷] نیز ساخته شده است که میتوان با رایانه بارها روی آن ضبط کرد. لوح‌های فشرده، به‌سبب گنجایش ذخیره‌سازی فراوان خود، ممکن است روزی جانشینِ دیسک‌های مغناطیسی[۸]، و متداول‌ترین وسیلۀ ذخیره‌سازی پشتیبان در رایانه شوند. فناوری ساخت لوح‌های فشرده به‌‌سرعت پیشرفت می‌کند: امروزه، سرعت چرخش و بازیابی لوح‌های فشرده چندین برابر لوح‌های قدیمی است که ۲۴۰ تا ۱۱۷۰ دور در دقیقه سرعت داشتند. پژوهش برای افزایش گنجایش لوح‌ها تا چندین گیگابایت[۹]، به ساختِ لوح‌های چندلایه[۱۰] و دوطرفه[۱۱] انجامیده است. اولین نمونه‌های تجاریِ این لوح‌ها عبارت‌اند از دی‌وی‌دی[۱۲]ها و دیسک‌های رایانه‌ای دی‌وی‌دی‌رام[۱۳] (۱۹۹۷). فتوسی‌دی[۱۴]، که شرکت کداک[۱۵] آن را ابداع کرد و در ۱۹۹۲ به بازار آمد، عکس‌های معمولی را به سی‌دی‌رام منتقل می‌کند.