رایت، فرانسیس (۱۷۹۵ـ ۱۸۵۲)
| فرانسیس رایت Frances Wright | |
|---|---|
| زادروز |
۱۷۹۵م |
| درگذشت | ۱۸۵۲م |
| ملیت | امریکایی |
| شغل و تخصص اصلی | فعال اجتماعی |
| آثار | کتاب: انگلستان تمدن ساز |
| گروه مقاله | جامعه شناسی |
رایْت، فرانْسیس (۱۷۹۵ـ ۱۸۵۲)(Wright, Frances)
(معروف به فَنی رایت[۱]) فعّال اجتماعی و مخالف برده‌داری. با خرید قطعه زمینی در نزدیکی شهر ممفیس[۲]، در تنسی[۳]، مزرعۀ ناشوبا[۴] را دایر کرد تا در آن شیوۀ آزادسازی بردگان را به نمایش بگذارد. طرح رایت با رسوایی شکست خورد، اما او با سخنرانی‌های بسیار بحث‌بر‌انگیز خود حمله به برده‌داری را ادامه داد و تشکیلات مذهبی و قوانین و مقرراتی که ازدواج بین نژادها را ممنوع می‌کرد شدیداً به باد انتقاد گرفت. رایت با این اقدامات خشم بسیاری از امریکاییان را برانگیخت، اما احترام دیگران ازجمله والت ویتمنِ[۵] جوان را جلب کرد. رایت در داندیِ[۶] اسکاتلند زاده شد. والدین خود را در کودکی از دست داد و سرپرستی او را بستگانش برعهده گرفتند. خودآموخته بود و در بیست سالگی به سرودن اشعار عاشقانه و نوشتن نمایش‌نامه‌های مترقّی رو آورد. در ۱۸۱۸ همراه با خواهر کوچک‌ترش به امریکا رفت و در نیویورک آلتورف[۷]، یکی از نمایش‌نامه‌هایش، را به روی صحنه برد. پس از آن‌که در این کار موفقیتی به‌دست نیاورد، در شمال شرقی امریکا به گشت‌و‌گذار پرداخت و در ۱۸۲۰ به انگلستان بازگشت. کتاب او با نام برداشتی از جامعه و رفتارها در امریکا[۸] (۱۸۲۱) از پرفروش‌ترین سفرنامه‌های آن زمان بود. رایت در ۱۸۲۱ به فرانسه سفر کرد و در آن‌جا روابطی بحث‌انگیز با مارکی دو لا‌فایت[۹] برقرار کرد، که ۴۰ سال از او بزرگ‌تر بود، و در ۱۸۲۵ همراه او به امریکا رفت و مبارزه با برده‌داری را در این کشور آغاز کرد. رایت در آخرین کتابش با نام انگلستانِ تمدن‌ساز[۱۰] خواستار تأسیس نوعی سازمان ملل متحد شد که بتواند صلح را بر جهان تحمیل کند. با سهیم‌شدن در انتشار نشریۀ فری اینکو‌ایرر[۱۱] به تبلیغ دیدگاه‌های افراطی دربارۀ مذهب، آموزش و پرورش، و دیگر مسائل اجتماعی پرداخت.