فاشیسم

فاشیسم (fascism)

فاشيسم

در معنای عام، نوعی ایدئولوژی سیاسی که منکر هر گونه حقوق افراد در روابطشان با دولت است؛ در معنای خاص، جنبش ملی‌گرای خودکامه‌ای که در ۱۹۱۹ موسولینی آن را در ایتالیا بنیاد نهاد و آلمان هیتلری در ۱۹۳۳ از آن پیروی کرد. فاشیسم اساساً حاصل بحران اقتصادی و سیاسی سال‌های پس از جنگ جهانی اول بود. واحدهای معروف به «فاشی دی کومباتیمنتو» (گروه‌های رزمی) در‌اصل برای مقابله با کمونیسم پدید آمدند. حزب ملی فاشیست، به رهبری بنیتو موسولینی، از ۱۹۲۲ تا ۱۹۴۳ بر ایتالیا حکومت می‌کرد. فاشیسم برای حفظ نظم اجتماعی، جنبش طبقۀ کارگر را با خشونت سرکوب می‌کرد و گروه‌های اقلیت جامعه مانند یهودیان، بیگانگان، و سیاهان را سپر بلای خود در‌برابر خشم و نارضایتی عمومی قرار می‌داد؛ همچنین مردم را از نظر اقتصادی و روانی برای جنگ آماده و بسیج می‌کرد. حزب ناسیونال سوسیالیست آلمان یا نازی (← نازیسم) در مقابل فاشیسم موسولینی، که نمادهای روم [باستان] را احیا کرده بود، گذشته‌ای دیگر، ژرمنی و اساطیری، را به‌کار گرفت. در فاصلۀ دو جنگ جهانی، جنبش‌های فاشیستی با درجات مختلف در بیشتر کشورهای اروپایی رواج یافتند، که ازجملۀ آن‌هاست: در بریتانیا (اتحادیۀ فاشیست‌های بریتانیا)، فرانسه (صلیب آتش، اقدام فرانسوی) و اسپانیا (فالانژ). کاربرد غیردقیق اصطلاح فاشیسم برای توصیف بدرفتاری نسبت به مخالفان سیاسیِ هر آنچه ظاهر راست‌گرا دارد، از کاربرد آن برای تحلیل پدیده‌های اجتماعی کاسته است. گروه‌های نوفاشیست هنوز هم در بسیاری از کشورهای اروپای غربی، امریکا (کوکلوکس کلان)، فرانسه (جبهۀ ملی)، آلمان (اتحادیه مردم آلمان)، روسیه (پامیات)، و جاهای دیگر فعالیت می‌کنند. آلمان شاهد افزایش ناگهانی فعالیت نوفاشیست‌ها ابتدا در ۱۹۹۲ و بار دیگر در ۱۹۹۸، همراه با شورش آنان در چند شهر بزرگ، بود.

 

---