آرابسک
آرابِسْک (arabesque)
(برگرفته از کلمۀ «عَرَب») نوعی روش تزیین در هنر طراحی اسلامی با به‌کارگیری اشکال گیاهان درهم پیچیده و نقش و نگارهایی با خطوط پیچ‌درپیچ. این شیوه در نقاشی، تذهیب، قالیبافی، گچ‌بری، کاشی‌کاری، سفالگری و قلمزنی اسلامی، کاربرد فراوان یافت. نقوش انواع شاخه‌ها، برگ‌ها، گل‌ها به‌شکلی دور از طبیعت، اساس شیوۀ آرابسک است. طرح این شاخه‌ها گاه پیچ‌درپیچ و گاه موج‌دار است که با برگ‌ها پیوند دارند و به‌طور مکرر نقش می‌شوند؛ سطح برگ‌ها گاهی مستوی، گاه منحنی، گاه گرد و گاه نوک‌تیزند، امّا از شاخه جدا نیستند. نقوش آرابسک دو اصل کلی دارند که هرگز از آن جدا نیستند، یکی تکرار موزون اجزای طرح اصلی که به تصاویر تعادل و تکامل می‌بخشد و دیگری پرکردن تمام سطح تصویر از همان اجزای مکرر و تزیینی. طرح‌های آرابسک در زمان بنی‌امیه خام و ابتدایی بود، امّا در دورۀ عباسیان و در زمان حکومت مسلمانان بر اسپانیا پیشرفت کرد و در زمان سلجوقیان و فاطمیان به اوج خود رسید. در این میان طراحان ایرانی، ترک و عرب از سرآمدان طراحان این شیوه بودند. از قرن ۱۵ به بعد این شیوۀ طراحی از طریق اسپانیا به دیگر کشورهای اروپایی راه یافت. این شیوه طراحی در هنر رقص به‌ویژه در باله نیز جلوه نموده است و آن پُز یا ژستی است که برای اجرای آن رقصنده بر روی یک پای خود که آن را خمیده و یا راست نگه داشته، می‌ایستد و پای دیگر خود را صاف و مستقیم به پشت می‌برد. دست‌ها هماهنگ با یکدیگر به حالتی قرار می‌گیرد که میان نوک انگشتان دست و پنجۀ پاها بیشترین فاصله پدید می‌آید. ژست آرابسک یکی از حالت‌های بنیادین در باله است. این شیوه در موسیقی به قطعه‌ای اطلاق می‌شود که خصوصیتش ملودی پرزرق‌وبرق و تزیینی آن است. نیز← اسلیمی