سانتریفوژ
سانْتْریفوژ (centrifuge)
دستگاهی برای چرخاندن ظروف با سرعت زیاد و ایجاد نیروی گریز از مرکز. یکی از کاربردهای آن، جداکردن مخلوط موادی با چگالی‌های متفاوت است. در این دستگاه، مخلوط مواد در ظروف تعادلی به‌صورت افقی می‌چرخند. بر اثر این چرخش، نیروی گریز از مرکز ایجاد می‌شود و اجزای مخلوط براساس چگالی‌شان جدا می‌شوند. نمونۀ متداول آن، جداسازی پلاسمای سبک‌تر از گلبول‌های سنگین‌تر خون در برخی از آزمایش‌های خون است. دستگاه فرامرکزگریز[۱] دستگاه گریز از مرکزی با سرعت بسیار زیاد است و در زیست‌شیمی برای جدا کردن کلوئید[۲]ها از مواد آلی به‌کار می‌رود. این دستگاه‌ها با سرعت‌هایی حدود چندین میلیون دور در دقیقه عمل می‌کنند. دستگاه گریز از مرکز برای جدا کردن صنعتی خامه از شیر، و مخمر از مادۀ تخمیرشده، مالت دم‌کرده[۳]، به‌کار می‌رود. به این‌منظور، مخلوط درون اتاقکی پمپ می‌شود که همواره می‌چرخد و اجزای آن از محل‌های گوناگون خارج می‌شوند. دستگاه‌های گریز از مرکز بسیار بزرگ در آزمایش‌های فیزیولوژیک به‌کار می‌روند. آموزش‌های فضانوردی، که در آن‌ها واکنش بدن را نسبت به نیروی گرانشی چند برابر مقدار گرانش معمولی است، از آن جمله‌اند. سانتریفوژ را برای جداسازی پلاسمای خون از سلول‌های خونی نیز به‌کار می‌برند. وقتی لوله‌های آزمایش می‌چرخند، سلول‌های خونیِ سنگین‌تر در پایین لوله‌ها ته‌نشین می‌شوند. سانتریفوژها در آزمایشگاه‌ها و صنایع نیز برای جداسازی جامداتِ معلق[۴] در مایع مفیدند.