صدا (موسیقی)
صدا (موسیقی)(voice)
در موسیقی، صدای آوازخواندن انسان. اینصدا با تخلیۀ هوای درون ریه‌ها و بیرون راندن آن از راه حلق و به‌ارتعاش‌درآوردن تارهای صوتی حاصل‌می‌شود. خواننده می‌تواند زیروبم صدای خود را با انقباض یا انبساط عضلات حلق کم و زیاد کند، و به‌وسیلۀ دهان و مجاری تنفسی بینی آن را چند برابر سازد و تغییرشکل دهد. این واژه به بخش‌های جداگانۀ یک قطعۀ موسیقی نیز اطلاق می‌شود. حتی اگر به‌جای خواندن، نواخته شوند. از این اصطلاح به‌خصوص در هنگام صحبت از خط‌های جداگانه در کنترپوآن[۱]، مثلاً یک فوگ چهارصدایی، استفاده می‌شود. صدای‌آواز، متناسب با زیری یا بمی صدای طبیعی خواننده، به چند دسته طبقه‌بندی می‌شود. خوانندگان زن معمولاً به دو دستۀ سوپرانو[۲] (زیرترین صدا) یا کنترآلتو[۳] (اغلب به‌صورت کوتاه‌شدۀ «آلتو»، بم‌ترین صدای زنانه) تقسیم می‌شوند، اما گاهی طبقۀ متسوسوپرانو[۴] (صدایی با زیرایی متوسط) نیز به آن اضافه می‌شود. پسرانی که صدای‌شان هنوز تغییر نیافته در گستره‌های آوایی مشابه صداهای زنانه می‌خوانند، اما به‌جای سوپرانو و کنترالتو به آن‌ها تربل[۵] و آلتو[۶] می‌گویند. طبقه‌بندی عمدۀ صداهای مردانه به‌صورت تنور[۷] (زیرترین صدای مردانه)، باس[۸] (بم‌ترین)، و باریتون[۹] صدای بین آن دو، و کنترتنور[۱۰] در بالای گسترۀ آوایی تنور است. برخی مردان می‌توانند از صدای فالسِتّو[۱۱] (فوسه)، که نوعی صدای زیرِ ساختگی است، برای خواندن گستره‌های آوایی کنترتنور، آلتو، و حتی سوپرانو استفاده کنند.
اصول آکوستیک صدا. تولید صدای انسانی به‌شیوۀ سازهای بادی زبانه‌آزاد صورت‌می‌گیرد؛ هوای بیرون‌رانده‌شده از ریه‌ها تحت فشار حاصل از انقباض دیافراگم، صدا تولید می‌کند. منبع این صدا یک دسته تارهای صوتی‌اند، یعنی رگه‌هایی در حلق از جنس بافت‌های درونی بدن، که همچون دریچه‌ای انعطاف‌پذیر خروج هوا را به‌صورت سلسله‌ای از پالس‌ها درمی‌آورد، و صدایی سرشار از هارمونیک‌ها می‌آفریند. زیرایی (زیروبم) این صدا با فشرده‌کردن حلق یا رها‌کردن آن تغییر می‌کند. طنین صدا را رزونانس مجاری دهان و بینی تعیین می‌کند، و با تغییر شکل داخلی دهان و گلو می‌توان حروف صدادار و آواهای مطبوع مختلف را تولید کرد.