میل، جان استوارت (۱۸۰۶ـ۱۸۷۳)

میل، جان استوارت (۱۸۰۶ـ۱۸۷۳)(Mill,John Stuart)

ميل، جان استوارت

جان استوارت میل John Stuart Mill
زادروز	لندن ۱۸۰۶م
درگذشت	۱۸۷۳م
ملیت	انگلیسی
شغل و تخصص اصلی	فیلسوف ـ اقتصاددان
آثار	درباره آزادی (۱۸۵۹)
گروه مقاله	اقتصاد، فلسفه ، منطق و کلام
خویشاوندان سرشناس	جیمز میل (پدر)

فیلسوف ـ اقتصاددان انگلیسی. بر اندیشۀ بریتانیایی قرن ۱۹، نه‌تنها در فلسفه و اقتصاد بلکه در حوزه‌های علوم سیاسی، منطق و اخلاق، نیز تأثیر شگرفی گذاشت. در لندن متولد شد و از خردسالی زیر نظر پدرش، جیمز میل، آموزش دید و تحصیل زبان یونانی را در ۳‌سالگی آغاز کرد. در آستانۀ ۱۷سالگی دوره‌های کامل و پیشرفتۀ آموزش در زمینۀ ادبیات و فلسفۀ یونانی، شیمی، گیاه‌شناسی، روان‌شناسی و حقوق را به‌پایان رسانده بود. در ۱۸۲۲ در مقام منشی پدرش در دفتر بازرسی «دیوان هند» به‌کار پرداخت و شش سال بعد به مقام معاون بازرس ارتقا یافت. تا ۱۸۵۶ مسئولیت روابط شرکت با ایالت‌های امیرنشین هند را برعهده داشت. در سال اخیر، رئیس دفتر بازرسی شد و این مقام را تا زمان انحلال شرکت در ۱۸۵۸ حفظ کرد و آن‌گاه بازنشسته شد. تا ۱۸۶۵ در سَن وِران، نزدیک آوینیون در فرانسه، به‌سر برد و در این هنگام به نمایندگی از وِست‌مینستر به پارلمان انگلستان راه یافت. از آن‌جا که در انتخابات عمومی ۱۸۶۸ مجدداً انتخاب نشد، به فرانسه بازگشت و تا ۸ مۀ ۱۸۷۳ که پایان عمرش فرارسید در آوینیون به تحقیق و نوشتن مشغول بود. میل به‌منزلۀ پلی است میان موضوع‌های مورد علاقۀ قرن ۱۸ در زمینۀ آزادی، عقل و علم و گرایش قرن ۱۹ در جهت تجربه‌گرایی و جمع‌گرایی. او در فلسفه آموزه‌های مبتنی بر فایده باوری پدرش جيمز ميل، و نيز جرمی بنتام را در آثاری چون فایده‌باوری (۱۸۶۳) به‌صورتی روشمند تنظیم کرد، به‌طوری که تجربۀ آدمی را پایۀ شناخت قرار داد و بر عقل آدمی تأکید نهاد. میل، در اقتصاد سیاسی، هوادار خط مشی‌هایی بود که ‌آن‌ها را با آزادی فردی سازگارتر می‌انگاشت و تأکید می‌کرد که آزادی ممکن است همان قدر با استبداد سیاسی تهدید شود که با استبداد اجتماعی. بیشترین شهرت او شاید برای رسالۀدربارۀ آزادی (۱۸۵۹) باشد. وی آموزۀ سوسیالیستی پیش از مارکس را بررسی کرد و اگرچه سوسیالیست نشد، فعالانه در راه اصلاح شرایط زندگی کارگران کوشید. میل، در پارلمان، یکی از تندروها به‌شمار می‌رفت زیرا از لوایحی چون مالکیت عمومی منابع طبیعی، برابری برای زنان، آموزش اجباری و کنترل زادوولد حمایت می‌کرد. هواداری او از حق رأی زنان در مناظره‌های مربوط به «لایحۀ اصلاحات» ۱۸۶۷ به شکل‌گیری نهضت حق رأی عمومی انجامید. میل دربارۀ علّیت نیز پژوهش‌هایی انجام داد و درصدد تبیینی برحسب اصول تجربی برای آن برآمد. برخی از نوشته‌های مهم دیگر او: اصول اقتصاد سیاسی (۱۸۴۸)؛ تأملاتی در حکومت انتخابی (۱۸۶۱)؛ دربارۀ انقیاد زنان (۱۸۶۹)؛ زندگی‌نامۀ خودنوشت (۱۸۷۳)؛ سه مقاله دربارۀ دین (۱۸۷۴).

 

---