هاکی روی یخ
هاکی روی یَخ (ice hockey)
نوعی بازی روی یخ بین دو تیم شش نفره که اولین‌بار در کانادا از هاکی روی چمن[۱] مشتق شد. بازیکنان هاکی روی یخ لباس محافظ به‌تن دارند، کفش اسکیت به‌پا می‌کنند و از چوبی سرکج برای پیش‌بردن توپ مخصوص هاکی استفاده می‌کنند. هدف بازی واردکردن توپ به دروازۀ حریف است که به‌شکل یک قفس توردار در انتهای زمین بازی قرار دارد. دروازه‌بان از دروازه محافظت می‌کند. پُست‌های دیگر بازی عبارت‌اند از دفاع‌های راست و چپ، گوش‌های راست و چپ و میانی. گوش‌ها و بازیکن میانی خط حمله را تشکیل می‌دهند. در پایان وقت بازی که سه زمان بیستدقیقهای است، تیمی برنده می‌شود که گل‌های بیشتری وارد دروازۀ حریف کند. اگر در پایان بازی نتیجه مساوی شود، در وقت اضافه بازی ادامه پیدا می‌کند.
تاریخچه. اعتقاد بر این است که هاکی روی یخ از دهۀ ۱۸۵۰ در کانادا آغاز شده و نخستین‌بار در شهر کینگستون[۲] ایالت اونتاریو[۳] بازی شده است. اولین مقررات بازی در دانشگاه مک‌گیل[۴] مونترال تدوین شد. هیئت حاکم بر برگزاری مسابقات هاکی فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ (آی آی اچ اف)[۵] است که در ۱۹۰۸ تأسیس شد. هاکی روی یخ از ۱۹۲۰ به بازی‌های المپیک تابستانی اضافه شد. از ۱۹۲۴ به‌بعد این بازی جزو المپیک زمستانی[۶] شده است. در ۱۹۹۸ هاکی روی یخ زنان به بازی‌های مدال‌آور المپیک زمستانی ناگانو[۷] در ژاپن اضافه شد. جام استنلی[۸] یکی از معروف‌ترین تورنمنت‌های امریکای شمالی است که در پایان فصل طولانی لیگ ملی هاکی (ان اچ ال)[۹] برگزار می‌شود و اولین‌بار در ۱۹۱۶ برگزار شد.
زمین بازی. زمین مطلوب بازی بیضی‌شکل و به طول ۶۱ متر و عرض ۳۰ متر است که در اطراف آن حصاری از شیشۀ نشکن به ارتفاع ۱.۲۲ متر قرار دارد. خطوط قرمز دروازه به اندازۀ ۳.۵ متر از طرفین زمین فاصله دارند و دروازه‌ای به ارتفاع ۱.۲۲ و عرض ۱.۸۳ در وسط آن‌ها قرار دارد. دروازه مجهز به توری است که در قسمت پایه حداقل ۶۰ سانتیمتر عمق دارد. یک خط قرمز زمین بازی را به دو نیمه تقسیم می‌کند و دو خط آبی زمین را به سه ناحیۀ برابر تقسیم می‌کنند.
بازی. زمان بازی از سه وقت بیستدقیقهای تشکیل می‌شود و این اساساً زمانی است که توپ در جریان بازی قرار دارد. همزمان جمعاً ۶ بازیکن از هر تیم مجازند که در داخل زمین باشند و این بازیکنان شامل یک دروازه‌بان، دو دفاع، و سه مهاجم‌اند. ذخیره‌ها اهمیت فراوانی دارند؛ زیرا بازی به‌سبب سرعت بالا انرژی بازیکنان را تحلیل می‌برد. معمولاً هر تیم یازده تا هجده بازیکن دارد. ذخیره‌های تیم در هر زمانی از وقت بازی می‌توانند وارد بازی شوند و زمان استفاده از آن‌ها بستگی به استراتژی مربیان دارد. شروع بازی و شروع‌های مجدد با ایجاد یک وضعیت رودرروئی بین بازیکنان دو تیم و رهاکردن توپ توسط داور در بین آن‌ها صورت می‌گیرد. خطای آفساید در بازی زمانی اتفاق می‌افتد که یک بازیکن جلوتر از توپ به داخل منطقۀ حمله برود و یا توپ سرگردان از بیش از یک خط عبور کند. مسابقات غیرحرفه‌ای را دو داور قضاوت می‌کنند؛ ولی مسابقات حرفه‌ای دارای یک داور و دو کمک‌داور خط است. بازیکن خطاکار، بسته به شدت خطا، حداقل دو دقیقه از زمین اخراج می‌شود. خطاهای بازی عبارت‌اند از آرنج زدن به حریف، گرفتن پای حریف، تنه‌زدن و بالا بردن چوب بازی.تجهیزات. چوب هاکی روی یخ دارای دسته‌ای به بلندی ۱۳۵ سانتیمتر و تیغه‌ای به‌طول ۳۷ سانتیمتر است؛ امّا چوب دروازه‌بان سنگین‌تر و پهن‌تر است. پوتین‌های بازی ساق کوتاه‌تر از پوتین‌های اسکیت نمایشی‌اند و پوششی مستحکم در سر پنجه و پاشنۀ پا دارند. تیغۀ اسکیت از تیغۀ اسکیت سرعتی کوتاه‌تر است، فقط ۱.۵ میلی‌متر عرض دارد و با لوله‌های توخالی تقویت شده است. توپ بازی کروی، قطر آن ۷.۶ سانتیمتر، ضخامت لایۀ آن ۲.۵ سانتیمتر، با وزنی معادل ۱۵۶ گرم است. بازیکنان با ضربه‌گیرهای مناسب در محل زانو، ساق پا، آرنج و شانه محافظت می‌شوند و دروازه‌بان ضربه‌گیرهایی بیشتر در محل ساق پا و قفسۀ سینه دارد. استفاده از کلاه ایمنی اختیاری است.