گیرشمن، رومن (۱۸۹۵ـ۱۹۷۹)
گیرْشْمَن، رومَن (۱۸۹۵ـ۱۹۷۹)(Ghirshman, Roman)
باستان‌شناس، تاریخ‌نگار و خاورشناس فرانسوی. در خانواده‌ای ثروتمندِ یهودی به‌دنیا آمد. در ۱۹۱۴ سرباز ارتش روسیۀ شد. در ۱۹۱۷ به اردوی ضد انقلاب پیوست و پس از پیروزی کمونیست‌ها به استانبول گریخت. مدتی را نیز در کیبوتص در نزدیکی شهر باستانی قیصریه در فلسطین گذراند. در ۱۹۲۳ به فرانسه کوچید و در آن‌جا یک دورۀ فشردۀ مطالعاتی را آغاز کرد و تحصیلات عالی خود را در مدرسۀ لوور پاریس در زبان‌شناسی شرقی و نیز مدرسۀ مطالعات عالی به پایان برد. در ۱۹۴۸ از دانشگاه سوربون در رشتۀ باستان‌شناسی دانشنامۀ دکتری گرفت. در ۱۹۳۱ به سرپرستی «هیئت اعزامی باستان‌شناسی» در ایران منصوب شد و پس از آن تا ۱۹۷۲ به کاوش‌های باستان‌شناختی در ایران و افغانستان پرداخت و در جاهایی مانند تپۀ گیان در نزدیکی نهاوند، تپه‌های سیلکِ کاشان، بگرام افغانستان (۱۹۴۱ـ۱۹۴۳)، شوش (از ۱۹۴۶) و مسجد سلیمان (۱۹۴۸، ۱۹۶۸ـ۱۹۷۲) کاوش انجام داد. مهم‌ترین کشفیات او در این کاوش‌ها در چُغازنبیل، نزدیک شوش، به‌دست آمد. در ۱۹۶۵ عضو فرهنگستان کتیبه‌ها و ادبیات شد. از آثارش: کاوش‌های تپۀ گیان، نزدیک نهاوند، ۱۹۳۱ـ۱۹۳۲ (پاریس، ۱۹۳۵)؛ کاوش‌های سیلک نزدیک کاشان، ۱۹۳۳، ۱۹۳۴، ۱۹۳۷ (پاریس، ۱۹۳۸)؛ بیشاپور، موزاییک‌های ساسانی (پاریس، ۱۹۵۶، ۱۹۷۱)؛ بگرام، پژوهش‌های باستان‌شناختی و تاریخی دربارۀ کوشان‌ها (قاهره، ۱۹۴۵)؛ ایران از آغاز تا اسلام (پاریس، ۱۹۵۱) که به فارسی ترجمه شده است (۱۳۳۶ش)؛ پارت‌ها و ساسانیان (پاریس، ۱۹۶۲). ← چغازنبیل،_زیگورات