کاستور و پولوکس
کاسْتور و پولوکْس (Castor and Pollux/Polydeuces)
(یا: دیسکوری‌ها؛ پولودیوکوس؛ لقب: دیوسکوری[۱] به معنای پسران زئوس[۲]) در اساطیر یونان، دوقلوهای جدایی‌ناپذیر، پسران لِدا۱ برادران هلن[۳] و کلی‌تمنسترا[۴] و حامیان دریانوردان. نام دو ستاره از صورت فلکی جوزا[۵] (دو پیکران) نماد محبت برادرانه این دو است. این دو ستاره در نجوم اسلام «رأس التوأم المتقدم» و «رأس التوأم الشرقی» نامیده می‌شوند. روایات مختلفی از تولد این دو وجود دارد؛ در روایتی، زئوس[۶] در هیئت قو پدر هر دوی آن‌ها است و این دو برادر از تخمی سر درمی‌آورند. در روایتی دیگر، پولودیوکیس[۷] (همان پولوکس[۸] رومی) پسر زئوس است و کاستور پسر توندارئوس اسپارتا[۹]، شوهر لِدا. پولودیوکیس عمر جاودان داشت، چون فرزند رب‌النوع بود، ولی خطر پیری و مرگ همواره کاستور را تهدید می‌کرد. وقتی کاستور در جنگ با پسرعموهایش ایداس[۱۰] و لونکئوس[۱۱] کشته شد، زئوس اجازه داد پولودیوکیس عمر جاودانش را با کاستور شریک شود و هرکدام از آن‌ها یک روز در میان بر جهان مردگان و نزد خدایان بروند. زئوس برای ارج‌گذاشتن به عشق این دو، تصویرشان را در میان صور فلکی جای داد. به روایت هومر از این داستان، دوقلوها فرزندان توندارئوس‌اند و هلن، فرزند زئوس. مطابق روایات دوره‌های بعدی لیدا دو تخم می‌گذارد که یکی از پسرانش (کاستور و پولوکس) متولد می‌شوند و از دیگری هلن. این دو برادر هلن را از چنگ تسئوس[۱۲] که وی را ربوده بود، نجات دادند. در مراسم شکار کالدونیایی[۱۳] نیز حضور داشتند. ملئاگر[۱۴] این مراسم را برای شکار گرازی که آرتمیس[۱۵] فرستاده بود، ترتیب داد. پولودیوکیس، هنگامی‌که با آرگونات‌ها[۱۶] در به‌دست‌آوردن پشم زرین[۱۷] همکاری می‌کرد، آمیکوس[۱۸] پادشاه ببروشیا[۱۹] را که قهرمان مشت‌زنی بود و پیشتر در مبارزاتش افراد زیادی را از پای درآورده بود، به‌قتل رساند. در افسانه‌ها، پوسیدون، خدای آب‌ها، قدرت مهار امواج و بادها را به این دو برادر سپرد. دریانوردان این دو را می‌پرستیدند و باور داشتند که این دو برادر هنگام وقوع طوفان در روشنایی آبی‌فامی که براثر جریان الکتریکی هوا ایجاد می‌شود، پدیدار می‌شوند. این روشنایی شعله‌مانند هم‌اکنون «آتش سنت اِلمو[۲۰]» نامیده می‌شود. کیش کاستور و پولودیوکیس زمانی از اسپارتا به رم راه یافت که این دو برادر در جنگ دریاچۀ رِگیلوس[۲۱] با آولوس پوستومیوس[۲۲] و جمهوری نوپای وی همکاری کردند و علیه تارکوئینیوس سوپربوس[۲۳]، تا آخرین پادشاه روم و متحدان لاتینی وی جنگیدند. این دو برادر عموماً در هیئت جنگجویانی سوار بر دو اسب سفید توصیف می‌شوند که کلاه‌خودهایی تخم‌مرغی‌شکل با نشان ستاره بر سر دارند.