جبرتی، اسماعیل بن ابراهیم
الجبرتی، اسماعیل بن ابراهیم (زبید 1322-1403م) Ismaeel bin Ibrahim Al-Jabrati
از مشاهیر صوفیه در یمن. شرجبی او را شیخ کبیر و عارف بالله، مربی و شیخ شیوخ طریقت و امام اهل حقیقت و صاحب کرامات خارقه و احوال صادقه می‌خواند. می‌گوید او روش ابن عربی را در پیش گرفت و شیفته‌ی رقص و سماع بود. جبرتی معتقد بود که سماع، محک رجال و طریقت اهل الله و صفای باطن است. درباره‌ی تصوف می‌گفت: تصوف خروج از عادات و از نفس است و هر آنچه که از دل انسان خارج شد، خدا جای آن را پر می‌کند. درباره‌ی اسم اعظم می‌گفت: هر کس با هر اسمی برايش گشایش حاصل شود همان اسم در حق او اسم اعظم است و اسم اعظم همان حضور قلب است.
شیخ جبرتی و دوستش شیخ احمد بن ابی بکر الرداد متهم به انجام برخی کارها مانند سماع و ترویج افکار منافی با اعتقادات اسلامی شدند. برخی فقهای شهر زبید، جبرتی و الرداد را به کفر و الحاد متهم کردند. ملک اسماعیل بن عباس در مقابل فشار فقهای اهل سنت و پیروانشان در زبید، به رغم عدم میل باطنی‌اش، حکم به تبعید آن دو به هند داد. برخی علمای اهل سنت در زبید اقدام به ردیه‌نویسی بر عقاید و اقوال جبرتی و ابن عربی کردند. از جمله‌ی این علما حسین بن عبدالرحمن اهدل است که در کتاب کشف الغطاء عن حقایق التوحید و الموحدین می‌گوید: جبرتی گمان برده است که با خداوند سبحان در صفاتش شریک است و جهان، قدیم است و خالق و مخلوق متحدند و از این دست عقاید و افکار دارد.
در منابع تاریخی، زمان بازگشت جبرتی و الرداد از تبعیدگاه هند ذکر نشده است. اگر از کتاب اهدل و امثال او صرف نظر کنیم، در دیگر منابع از ویژگی‌هایی چون فضل و درستکاری و کرامات برای جبرتی فراوان گفته‌اند.
جبرتی در شهر زبید مدرسه‌ای بنا کرد که هنوز هم برجاست و آرامگاه وی به زیارتگاهی باشکوه تبدیل شده است.