جیپور
جَیْپور (Jaipur)
مرکز ایالت راجستان[۱]، در شمال غربی هند، به‌فاصلۀ ۲۵۹کیلومتری جنوب غربی دهلی[۲] در مرز پنجاب پاکستان. مرکز بزرگ تجاری و گردشگری است. اطراف این شهر را تپه‌های بلندی فرا گرفته و بخش جدید آن در قرن ۱۳ق/۱۹م بر‌طبق اصول شهرسازی نوین ساخته شده است. جواهرسازی، میناکاری، ظریف‌کاری‌های سنگ و عاج و سایر صنایع دستی جیپور شهرت فراوان دارد. بیشتر ساکنان جیپور را هندوها تشکیل می‌دهند و به زبان‌های راجستانی و هندی سخن می‌گویند. جیپور تا پیش از استقلال هند یکی از نواب‌نشین‌های شرق راجپوتانا بود. امارت جیپور را یکی از قبایل راجپوت بنا نهاده است و قلعۀ بزرگ مرتفع و مستحکم اَمْبِر[۳]، معروف به قصر امبر که ویرانه‌های آن در ۵کیلومتری شمال شهر جیپور قرار دارد، مرکز آن بوده است. شهر جیپور در ۱۱۳۹ق/۱۷۲۷م (در بعضی مراجع، ۱۱۴۱ق/۱۷۲۹م آمده است) به‌دست جی سینگ دوم[۴] (حک: ۱۱۱۱ـ۱۱۵۷ق/۱۶۹۹ـ۱۷۴۴م) ملقب به سوائی، حاکم دانشمند، ریاضی‌دان، و منجم جیپور ساخته شد. او پس از این، مرکز امارت خود را از قلعۀ امبر به جیپور انتقال داد. ویرانه‌های قلعۀ امبر، آثار بسیار جالب توجهی را در خود جای داده است. کاخ مهاراجه و یک رصدخانه از دیگر بناهای جالب این شهر است. امیران جیپور همواره از متحدان و اتباع دولت مغولان هند بودند. این دولت در ۱۲۳۲ق/۱۸۱۷م به اطاعت انگلیس درآمد و پس از استقلال هندوستان به آن دولت پیوست.