در جست وجوی زمان ازدست رفته
در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته (A la recherche du temps perdu)
رمانی در هفت کتاب، نوشتۀ مارسل پروست، به زبان فرانسوی، منتشرشده در ۱۹۱۳ـ۱۹۲۷. عنوان هریک از کتاب‌های هفت‌گانه کتاب از این قرار است: ۱. طرف خانۀ سوان (منتشرشده در ۱۹۱۳)؛ ۲. در سایۀ دوشیزگان شکوفا (منتشرشده در ۱۹۱۸)؛ ۳. طرف گرمانت (۱۹۲۰ـ۱۹۲۱)؛ ۴. سدوم و عموره (۱۹۲۱ـ۱۹۲۲)؛ ۵. اسیر (۱۹۲۳)؛ ۶. گریخته (۱۹۲۵)؛ ۷. زمان بازیافته (۱۹۲۷). در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته گذشتۀ راوی‌ـ قهرمانی را روایت می کند که به‌سبب ابتلا به آسم از جماعت دوری گزیده و اینک با یادآوری گذشتۀ خود، به‌هیچ حسرتی، سرگذشت یا سرگذشت‌های خود را در پرتو روابطش با شخصیت‌های زن و مردی که با آن‌ها رابطه داشته است، بازمی‌گوید. دو مسئلۀ بحث‌برانگیز این رمان، که بسیار دیر شناخته شد و حتی آندره ژید از چاپ‌کردن آن در انتشارات گالیمار سر باز زد و این غفلت را بزرگ‌ترین غفلت خود در زندگی دانست، عبارت‌اند از مسئلۀ راوی رمان، و زمان. نام قهرمان داستان مارسل است، اما نباید چنین پنداشت که هم‌نامی راوی‌ـ قهرمان با نویسندۀ داستان از نوعی این‌همانی حکایت می‌کند و داستان یک‌سر شرح واقع‌گرایانۀ سرگذشت خود نویسنده است. درخصوص زمان نیز عموماً دو برداشت رایج بوده، یکی آن‌که این اثر اساساً رمانی است که از بسیاری جهات مسئلۀ آن زمان است و یکی هم موضع کسانی چون ژیل دلوز که مسئلۀ پروست را حقیقت می‌دانند نه زمان، و بر آن‌اند که این رمان بازنمود صرف حافظه نیست. تأثیر آرای برگسون دربارۀ زمان و حافظه در این کتاب مشهود است. نشر مرکز این رمان عظیم را با ترجمه‌ی مهدی سحابی در ایران منتشر کرده است.