خرگوش موش
خرگوش‌موش (pika)
هر یك از پستانداران كوچك خانوادۀ خرگوشموشها[۱]، متعلق به راستۀ خرگوش‌ها[۲]. یگانه جنس این خانواده Ochotona است و پانزده گونه را شامل می‌شود كه غالباً در نواحی كوهستانی آسیا زندگی میكنند. دو گونه نیز بومی امریكای شمالی‌اند. خرگوشموشها دارای گوش‌های گرد كوتاهی‌اند. اغلب گونه‌ها به طول حدود بیست سانتی‌متر می‌رسند. دارای خزی به رنگ قهوهای مایل به خاكستری‌اند و دم مشخصی نیز دارند. صدای آنها هنگام آگاهی‌دادن خطر سوت‌‌مانند است. خرگوشموشها گیاه‌خوارند. در اواخر تابستان علوفه و گیاهان را می‌چینند و روی هم انباشته میكنند تا به علف خشك تبدیل شوند؛ سپس آن را برای زمستان ذخیره میكنند. خرگوشموشها به خرگوش‌موش‌های كوهی[۳] و خرگوش‌موش‌های نقبزن[۴] تقسیم می‌شوند. خرگوش‌موش‌های كوهی در مناطق صخره‌ای، به تنهایی یا به صورت زوج، زندگی میكنند. تراكم جمعیت آنها پایین، و دورۀ زندگی‌شان شش سال است. ماده‌ها هر سال دو یا سه بچه به دنیا می‌آورند. خرگوش‌موش‌های نقبزن جانورانی اجتماعی‌اند و در گروه‌های خانوادگی با تراكم بالا، در چمنزارها و استپ‌ها زندگی میكنند. دورۀ زندگی آنها بسیار كوتاه‌تر و كمتر از دو سال است. ماده‌ها طی چندین زایمان، در سال حدود بیست بچه به دنیا می‌آورند. خرگوشموشها به خواب زمستانی نمی‌روند، اما اغلب در نقب‌هایشان باقی می‌مانند و از تودۀ علف‌های خشكی كه طی تابستان ذخیره كرده‌اند، تغذیه میكنند. در ایران، از جنس Ochotona فقط گونۀ O.rufescens در بخش شرقی البرز و قسمتی از زاگرس، و در ارتفاعات ۳هزار متر بالاتر از سطح دریا، زندگی می‌كند. این جانور روزفعال است، از برگ تغذیه می‌كند، و خواب زمستانی ندارد.