دارو

دارو (drug)

دارو

مواد طبیعی یا صناعی برای تشخیص، پیش‌گیری، و درمانِ بیماری‌ها، یا کمک به بهبودیافتن آسیب‌های وارده به انسان یا حیوان. سابقاً بسیاری از داروها را از گیاهان یا حیوانات به‌دست می‌آوردند و برخی از مواد معدنی نیز ارزش دارویی داشتند. امروزه بسیاری از داروها را در آزمایشگاه‌ها می‌سازند. داروهایی که انسان مصرف می‌کند به سه دسته تقسیم می‌شوند: داروهایی که بدون نسخه یا با نسخه به فروش می‌رسند و مردم آن‌ها را با نام دارو می‌شناسند، ازجمله پاراستامول و پنی‌سیلین؛ داروهای تفننی، ازجمله الکل و نیکوتین؛ و داروهایی که مصرف آن‌ها بدون تجویز پزشک غیرقانونی است، مثل آمفتامین‌ها، بنگ، و کوکائین. داروها به طرق گوناگون خوراکی، تزریقی، لوسیون یا پماد و استنشاقی مصرف می‌شوند یا به‌صورت شیاف و برچسب پوستی۱ به‌کار می‌روند. یکی از اولین پژوهش‌های علمی در زمینۀ اثر داروها بر بدن انسان دربارۀ دیژیتالیس صورت گرفت. دیژیتالیس مخلوطی از داروی حاصل که از گیاه انگشتانه (Digitalis Purpurea) است که قدرت انقباض عضلۀ قلب را افزایش می‌دهد. این دارو هنوز برای درمان برخی از بیماری‌های قلبی، ازجمله نارسایی قلبی، کاربرد دارد. چنین داروهایی به‌سبب آثار مثبتی که دارند تجویز می‌شوند، ولی ممکن است عوارض جانبی ناخواسته‌ا‌ی هم دربر داشته باشند. عوارض جانبی داروها معمولاً خفیف‌اند، ولی مصرف فراوان دارو یا استفادۀ هم‌زمان از چند دارو ممکن است باعث تشدید عوارض جانبی شود. این عوارض ممکن است خطرناک باشند. مثلاً، پاراستامول داروی ضد درد است، اما مقادیر زیاد آن مسموم‌کننده و حتی کشنده است. بعضی از داروها اعتیادآورند (← اعتیاد). نیکوتین شایع‌ترین داروی اعتیادآوری است که مصرف می‌شود و به همین سبب ترک دخانیات برای افراد سیگاری دشوار است. داروهای اعتیادآوری که بر مغز تأثیر می‌گذارند خطرناک‌تر از نیکوتین‌اند. داروهای غیرقانونی، مثل کوکایین و کرَک، اعتیادآورند و با گذشت زمان، مصرف‌کننده متوجه می‌شود که برای رسیدن به اثر مطلوب باید مقدار مصرف دارو را افزایش دهد. مقدار زیاد این داروها کشنده است.

اصطلاح‌شناسی. داروها عموماً سه اسم دارند. اول، نام شیمیایی دارو که غالباً به‌سبب پیچیده‌بودن به‌سختی به‌خاطر سپرده می‌شود. سازمان‌های مسئول، برای هر داروی جدید که احتمال استفاده از آن در پزشکی باشد، نام تأییدشدۀ عمومی یا غیراختصاصی‌ای در نظر می‌گیرند. چنین دارویی، برحسب مرکزی که نام‌گذاری را صورت داده است، ممکن است پسوند داشته باشد، مثل BP (راهنمای دارویی انگلستان)، BPC (کد محصولات دارویی انگلستان)، یا USP (راهنمای دارویی امریکا). داروها را می‌توان براساس اسامی تأییدشدۀ آن‌ها تهیه کرد، ولی بیشتر با نام‌های اختصاصی یا تجاری شناخته می‌شوند. این نام‌ها در شرکت تولیدکنندۀ دارو، که حق انحصاری ساخت آن را به‌دست می‌آورد، انتخاب می‌شوند. یک ترکیب ممکن است اسامی اختصاصی متعددی داشته باشد. نیز ← دارو،_ژنریک؛ سوء_مصرف_دارو.

 

 

 

---