آمالتیا
آمالْتیا (Amalthea)
در اخترشناسی، قمر کوچک سیارۀ مشتری و سومین قمر شناخته‌شده از سمت ابرهای فوقانی این سیاره. در هر روزِ زمینی، دوبار مشتری را در ارتفاع ۱۸۱هزار کیلومتری دور می‌زند. این قمر در مداری تقریباً دایره‌ای، و به موازات استوای مشتری می‌گردد. آمالتیا شکل بی‌قاعده‌ای دارد: طولانی‌ترین ضلع آن حدود ۲۷۰ کیلومتر، و کوتاه‌ترین ضلع آن ۱۵۰ کیلومتر طول دارد. پنجمین قمر بزرگ مشتری است، با این اندازه‌اش فقط یک‌پانزدهم اروپا، قمر بزرگ بعدی مشتری، و یک‌چهاردهم ماه زمین است. از ساختار درونی یا ترکیب آن چندان اطلاعی در دست نیست، اما چگالی آن نشان می‌دهد که آمیزه‌ای از یخ و سنگ است. رنگ سطح آمالتیا سرخ روشن است و احتمالاً ناشی از گوگردی است که از قمر همسایه‌اش، ایو[۱]، فروریخته است. به شدت دهانه‌دار است و بزرگ‌ترین دهانه‌های آن عبارت‌اند از پان[۲] با حدود ۱۰۰ کیلومتر قطر و هشت کیلومتر عمق، و گایا[۳] با ۸۰ کیلومتر قطر و ۱۶ کیلومتر عمق. این قمر بیشتر از حدی که از خورشید دریافت می‌کند، گرما می‌تاباند. علت آن احتمالاً نیروهای کِشندی[۴] است که آن را می‌کِشند، می‌فشرند، و گرمایش اصطکاکی تولید می‌کنند. نیروهای الکتریکی حاصل از حرکت آمالتیا از میان میدان مغناطیسی پُرقدرت مشتری نیز ممکن است در این امر مؤثر باشند. آمالتیا را اخترشناس امریکایی، ادوارد بارنارد[۵]، در ۱۸۹۲ کشف کرد. این آخرین قمر منظومۀ خورشیدی بود که مستقیماً با تلسکوپ، و نه از راه بررسی عکس‌های تهیه‌شده با تلسکوپ، کشف شد. نام این قمر از شخصیت اساطیری یونان و روم اخذ شده است: حوری دریایی و پرستار خردسالی زئوس[۶]، که در اساطیر رومی به ژوپیتر[۷] معروف است و نیز، بُزی جادویی است که این ایزد را در خردسالی شیر داد.