ابواسحاق اسفراینی، ابراهیم (ح ۳۳۷ ـ نیشابور ۴۱۸ق)

ابواسحاق اسفراینی;
زادروز	ح ۳۳۷ق;
درگذشت	نیشابور ۴۱۸ق
ملیت	ایرانی
آثار	الجامع؛ نورالعین فی مشهدالحسین (ع)
گروه مقاله	دین اسلام

ابواسحاق اِسفَرایِنی، ابراهیم (ح ۳۳۷ ـ نیشابور ۴۱۸ق)

(رکن‌الدین ابراهیم بن محمد بن ابراهیم بن مهران، معروف به ابواِسحاق اِسفَرایِنی) فقیه شافعی و متکلم اشعری. از استادان او در خراسان می‌توان محمد بن یزداد اسفراینی، ابوبکر احمد بن ابراهیم اسماعیلی و در بغداد ابومحمد دعلج، عبدالخالق و ابوبکر شافعی را نام برد. حاکم نیشابوری، ابوبکر بیهقی، ابوالقاسم قشیری و قاضی ابوطیّب طبری از شاگردان او بوده‌اند. در بازگشت از بغداد در اسفراین اقامت کرد، اما پس از مدتی به دعوت مردم نیشابور بدان‌جا رفت و تا پایان در مدرسه‌ای باشکوه، که نیشابوریان برای او بنا کرده بودند، درس گفت. چون درگذشت، نخست در مقبرۀ حیره مدفون شد، اما پس از سه روز پیکرش را به اسفراین بردند و در آن‌جا به خاک سپردند. او کرامات اولیا را به‌ قصد صیانت از معجزه منکر بود. به عصمت پیامبر اکرم (ص) از سهو اعتقاد داشت و خبر مرسل صحابیان را حجت نمی‌دانست. مناظرۀ او با قاضی عبدالجبار معتزلی معروف است. تألیفات بسیاری دارد که از مآخذ علمای پس از او بوده است. معروف‌ترین آن‌ها الجامع، در اصول دین است. از دیگر آثارش نورالعین فی مشهدالحسین (ع)، که نخستین‌بار در قاهره (۱۲۷۱ق) و سپس بارها ازجمله همراه با کتاب قرةالعین فی اخذ ثارالحسین (ع) در بمبئی (۱۲۹۲ق) به چاپ رسیده است.