سیرافی، حسن بن عبدالله (سیراف ۲۸۰ـ۳۶۸ق)

حسن بن عبدالله سیرافی;
زادروز	سیراف ۲۸۰ق;
درگذشت	۳۶۸ق
محل زندگی	عراق
ملیت	ایرانی‌تبار عرب
شغل و تخصص اصلی	نحوی
شغل و تخصص های دیگر	فقیه، ریاضی‌دان
آثار	شرح قصیدۀ المقصورۀ ابن درید؛ الاقناع فی‌النحو؛ الوقف و الابتدا؛ صنعةالشعر و البلاغه؛ اخبارالنحاةالبصریین؛ جزیرةالعرب
گروه مقاله	دین اسلام

(قاضى ابوسعيد حسن بن عبدالله بن مرزبان سيرافى، كه به اختصار ابوسعيد سيرافى خوانده مى‌شود) نحوی، فقیه و ریاضی‌دان ایرانی‌تبار عرب. در سیراف و عمان و معسکر به آموختن همۀ حیطه‌های دینی، از‌جمله موارد استفاده از ریاضی و نجوم در حقوق، همت گماشت. سپس، در بغداد اقامت کرد و همان‌جا فقه حَنَفی و نحو را نیز آموخت. آثارش تقریباً به تمامی در علم نحو و به پیروی از مکتب «بَصْری» سیبویه است؛ کتابی هم در تاریخ سنت تعلیم مدرسی دارد. مهم‌ترین تألیف سیرافی، شرحی بر الکتاب سیبویه، معتبرترین تفسیری است که تاکنون بر این کتاب نوشته شده است. وی استفاده از تأویل و روش ارسطویی را در نحو معاصر روا نمی‌دانست. ابوحَیّان توحیدی می‌گوید که سیرافی در جدل با ابوبشیر مَتّی بن یونس، مترجم مسیحی منطق ارسطو، احتجاجات وی را رد کرد و گفت هیچ منطق تامّی نیست که حقیقت مطلق را نمایان گرداند و فقط از طریق نحو خاص هر زبان می‌توان به نُطق (گفتار منطقی) رسید. سیرافی از شاگردان ابن درید بود. از دیگر آثارش: شرح قصیدۀ المقصورۀ ابن درید؛ الاقناع فی‌النحو؛ الوقف و الابتدا؛ صنعةالشعر و البلاغه؛ اخبارالنحاةالبصریین؛ جزیرةالعرب، در جغرافیا.