اران
اَرّان Arran
سرزمینی در قفقاز، جمهوری آذربایجان، که در تاریخ به نام‌های مختلف ازجمله آلبانیا شناخته شده است. دربارۀ محدودۀ ارّان نظریه‌های متفاوتی وجود دارد، برخی منطقه میان دو رود کر و ارس را ارّان دانسته‌اند و برخی دیگر فاصلۀ میان ارس و دربند قفقاز را با این وصف محدودۀ این سرزمین از عهد باستان تا قرون 5-7م به تقریب یکسان بوده و محدودۀ کنونی جمهوری آذربایجان را دربر می‌گرفته است. از قرن 4م دین مسیح به عنوان دین رسمی مردم اران پذیرفته شد. در قرن 6م خاندان مهرگان، از نجبای ایران، بر آن حکومت داشتند. سپاهیان اسلام در دوره خلافت عثمان ارمنستان، گرجستان و ارّان را در سال‌های 24-26ق/640-647م فتح کردند. با حمله مغول در سال 618ق/1221م به سرزمین ارّان، نفوذ ترک‌ها به منطقه فزونی یافت و فرهنگ ترکی به طور کامل غالب شد و ارّان ویژگی‌های بارز و نام خود را از دست داد. با ورود لشکریان عثمانی به اران در 1918م مساواتیان، دولتی را تأسیس کردند و نام جمهوری آذربایجان را بر خود نهادند. قسمت جنوبی ارّان، قسمت جنوبی ارّان، قره‌باغ است که پس از فروپاشی شوروی، و تأسیس دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان موضوع مناقشه آن دو کشور است.