اصحاب رای
اَصحابِ رأی
پیروان مذهب فقهی ابوحنیفه، و نیز همۀ فقیهان عراق که طرفدار و پیرو عبدالله بن مسعود بودند. عبدالله بن مسعود را سرسلسلۀ اصحاب رأی دانسته‌اند. این اصطلاح گاه به صورت‌های اصحاب‌الرّأی و القیاس، اولی‌الرّأی، اصحاب‌الرّأی و المقائیس، اصحاب الاجتهاد بالرّأی (اصحاب‌الاجتهاد) و اهل‌الرّأی، در متون فقهی آمده، و مراد از واژۀ رأی یکی از معانی زیر است: ۱. نظریۀ شخصی که فقیه در مقام قانون‌گذاری، در مواردی که نص وجود ندارد، بدون استناد به منابع معتبر شرعی، تشریع می‌کند. ۲. نظریۀ شخصی فقیه، که حتی با وجود نص و گاه برخلاف آن، به‌عنوان حکم فقهی بیان می‌شود. البته اظهارنظر با وجود نص، که به آن اجتهاد در برابر نص گویند، بسیار نادر است. ۳. نظریۀ فقهی براساس منابعی ظنّی چون قیاس، استحسان و مصالح مرسله، در مقام استنباط احکام شرعی. در واقع، اصحاب رأی فقهایی هستند که براساس تفکر شخصی و بدون استناد به منابع معتبر فقهی نظریه‌پردازی می‌کنند و فتوا می‌دهند. امام علی (ع) فرمود: از اصحاب رأی دوری کنید؛ آنان دشمن سنّتِ رسول خدا (ص) هستند.