فلینی، فدریکو (۱۹۲۰ـ۱۹۹۳)

فِدِریکو فِلّینی Federico Fellini
زادروز	1920م
درگذشت	1993م
ملیت	ایتالیایی
شغل و تخصص اصلی	کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس
آثار	زندگی شیرین (1960)؛ هشت و نیم (1963)
گروه مقاله	سینما
جوایز و افتخارات	برندۀ جایزۀ اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان (1956)، جایزۀ ویژۀ اسکار برای یک عمر فعالیت سینمایی (1992)

فِلّینی، فِدِریکو (۱۹۲۰ـ۱۹۹۳)(Fellini, Federico)

فِلّيني، فِدِريکو

کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس ایتالیایی. آثار او تأثیر فراوانی بر سینمای مدرن داشته است و در بسیاری از آن‌ها صحنه‌های رؤیا و تخیل با هجو و جزئیاتی از زندگی خود او تلفیق می‌شود، همچون در ولگردها (۱۹۵۳)، جاده (۱۹۵۴)، شب‌های کابیریا (۱۹۵۶)، زندگی شیرین (۱۹۶۰)، هشت و نیم (۱۹۶۳)، جولیتای ارواح (۱۹۶۵)، آمارکورد (۱۹۷۴)، جینجر و فِرِد (۱۹۸۶). فیلم‌های او بسیار شخصی، اصیل و انباشته از سیرک، کارناوال و شخصیت‌های تماشاخانه‌ها و طبقۀ مرفۀ رم است. برخی از تصاویر این فیلم‌ها، مثلاً آب‌تنی بازیگر سوئدی آنیتا اِکبرگ در حوض میدان تر‌وی فاونتن در فیلم زندگی شیرین، از تصاویر نمادین فیلم‌های اوست. از برجسته‌ترین کارگردانان سینمای ایتالیا بود که در کشورش به شهرتی تقریباً افسانه‌ای دست یافت. اهمیت او در مقام کارگردان نقش بسزایی در تثبیت اعتبار هنریِ سینما داشت. دو فیلم بسیار معروف او، یعنی زندگی شیرین و هشت و نیم، شکل و محتوایی جسورانه دارند و جزو شاهکارهای کلاسیک سینما به‌شمار می‌آیند. فدریکو فلینی در شهر تفریحی ریمینی در کنارۀ دریای آدریاتیک به‌دنیا آمد و در میان بازارهای مکاره و سیرک‌ها، که بعدها در فیلم‌هایش نقش محوری یافتند، رشد کرد. در جوانی، ظاهراً برای این‌که در رشتۀ حقوق درس بخواند، به رم رفت ولی در واقع قصدش این بود که به خبرنگاری و ترسیم کاریکاتور در مجلات بپردازد. پس از جنگ جهانی دوم با روبرتو روسّلّینی، فیلم‌ساز نئورئالیست (نوواقعگرا)، دیدار کرد و همین باعث شد که به فیلم‌نامه‌نویسی و دستیاری کارگردان رو بیاورد. نخستین فیلمش را در ۱۹۵۱ کارگردانی کرد ولی با فیلم سومش، ولگردها، که بر پایۀ خاطرات دوران جوانی‌ او از زادگاهش بود، به شهرت رسید. فیلم جاده با شرکت جولیتا ماسینا (همسر فلینی از ۱۹۴۳ تا آخر عمر) این شهرت را تقویت کرد. در این فیلم، که در ۱۹۵۶ برندۀ جایزۀ اسکار بهترین فیلم خارجی زبان شد، ماسینا نقش دختر جوانی را بازی می‌کند که نمایشگر سیاری، آنتونی کویین، او را به بیگاری می‌کشد. شب‌های کابیریا نیز، که در آن ماسینا نقش روسپی ریزنقش و معصومی را بازی می‌کند، به‌همین درون‌مایه‌های تلخ و شیرین می‌پردازد. زندگی شیرین موقعیت فدریکو فلینی را در مقام کارگردانی جهانی تثبیت کرد. این فیلم جنجال‌برانگیز که او خود آن را نوعی نقاشی دیواری (فرسک) نامیده، تقریباً بدون پی‌رنگ است و در چندین اپیزود متوالی زندگی طبقات بالا و پایین شهر رم را نشان می‌دهد. هشت و نیم از نظر موضوع حتی از این هم ذهن‌گرایانه‌تر است و سبکی باروک دارد. این فیلم ماجرای کارگردانی (با بازی مارچلو ماسترویانی) است که دچار بحران خلاقیت شده و آشکارا برگرفته از شخصیت خودِ فلینی است. فیلم‌های بعدی او، ساتیریکون (۱۹۷۰)، رُم (۱۹۷۲) و آمارکورد از نظر کاوش در خاطرات، رؤیاها و دل‌مشغولی‌هایش بسیار نوآورانه‌اند، هرچند برخی از منتقدان آن‌ها را بی‌بندوبار می‌دانند. در مجموع، فیلم‌های بعدی فلینی، مانند شهر زنان (۱۹۸۱) با استقبال کمتری روبه‌رو شدند. فیلم مصاحبه (۱۹۸۷) در واقع مصاحبه‌ای دربارۀ فیلم‌سازی است. واپسین فیلم او آواهای ماه (۱۹۹۰) بود. فلینی در ۱۹۹۲ جایزۀ ویژۀ اسکار را برای یک عمر فعالیت سینمایی دریافت کرد.

 

---